Sân Martèin: differenze tra le versioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nessun oggetto della modifica |
mNessun oggetto della modifica |
||
Riga 2:
{{SCHEDA COMUNE
|COMUNE={{MSG|San Martino in Rio|ARZ=Sân Martèin}}
|IMMAGINE=
|DIDASCALIA=Stèma dal cmûn
|PROVINCIA={{MSG|di Reggio nell'Emilia|ARZ=[[pruvîncia ed Rèz|ed Rèz]]}}
|CARTINA=REGGIO
|STEMMA=San Martino in Rio-
|NUMABITANTI=
|SUPERFICIE=22.65|ALTITUDINE=36|PREF=0522|CAP=42018|ISTAT=035037|CATASTO=I011
|LAT=44.7338|LONG=10.7861|NOMEGOOGLE=Sân Martèin, còurs Umberto I° 22
Riga 15:
|CONFINA={{MSG|(nord) Correggio, (est) Campogalliano (MO), (sud) Rubiera e (ovest) Reggio nell'Emilia|ARZ=(mezanôt) [[Curèz]], (matèina) [[Campgajàn|Campgajân]] (MO), (mezdé) [[Rubēra]] e (sira) [[Rèz]]}}
|SITO=www.comune.sanmartinoinrio.re.it
|SINDACO=Oreste Zurlini|SINQUANDO=
|TELCOM=636711|EMAILCOM=segreteria@comune.sanmartinoinrio.re.it
|DEMOGRAFIA={{DEMOGRAFIA
|1861|3184|1871|3424|1881|3406|1901|3768|1911|4617
|1921|5219|1931|5456|1936|5416|1951|5330|1961|5026
|1971|5012|1981|5149|1991|5410|2001|6484|2007|7411|2010|8010}}
}}
'''Sân Martèin''' ('''San Martino in Rio''' in [[italiân]]) l’é un cmûn ed pió ed 7000 abitânt in [[pruvîncia ed Rèz]] ind la pianûra tra mezanôt e matèina ed la pruvîncia, a 15 chilômeter da [[Rèz]].
Riga 26:
= Stòria =
S’arfân a la préma metê dal XI sècol i prém ducumèint che pêrlen ed Sân Martèin in Ré
[[Carlo Magno]] l’à regalê sté tèri a la Cêṣa ed Rèz e prôpria al Vèschev Niccolò Maltraversi, int al 1050 cîrca, a j à cedûdi a [[Bonifacio ed Canòsa]]; dôp la fiōla [[Matélda ed Canòsa]] l’à intestê al fèdev a
Dal 1115 al 1430, la céca capiltêla de sté fèdev l’îva ciapê al nòm ed “Martèin de’ Roberti”.
Int al 1157, al castèl al vîn butê zò dal trópi ed [[Federico Barbarossa]]. Int al 1348
Al castèl al vîn ed nōv butê zò int al 1353 da i Gunṣêga che a’s cunsiderêven aversâri di Roberti aleê al Marchèiṣ d’Este. Mó l’ân dôp, turnê i fevdatâri, la Rôca l’é stêda arfâta cun l’apôg finansiâri di Visconti.
Int al 1368, l’imperadōr Carlo IV l’à cunfermê “l’invistidûra” di Roberti
Nicolò d’Este l’îva mandê un só deleghê per permèter la giuriṣdisiòun a léber cmûn.
Al Cusèli d’ j Ansiân a s’în impgnê ind la scritûra di
Borso d'Este, dvintê Dóca, l’à cedû al fèdev a la sitê ed Rèz, in sègn d’arcgnusèinsa pr’ avèirel tôt in paèiṣ luntêra; int al 1501 Ercole I° l’à dê a só fradèl Sigismondo
A s’arfà a la metê del XVI sècol, al druvêr i culōr biânch e azór cme insègna dal Cmûn.
Int al 1571 tra impurtanti fèsti e l’entiṣiâṣem da pôpol, l’ Arsivèschev ed [[Milàn|Milân]] Cardinêl Carlo Borromeo invidê ind al castèl, al benedés la nōva campâna ed la cêṣa.
Int al 1590 per volontê dal pêpa Gregorio XIV l’é stêda spustêda l’Arsipretûra da Prê a Sân Martèin e fundêda la Colegêda.
Filippo I l’é
Ind al 1600, cun al butêr zò la vècia, s’é cumincê i lavôr per la nōva Colegêda parochiêla.
Int al 1607 a vîn avêrt al Mûnt ed Pietê grâsia a ‘n’ ereditê lasêda da A.Magistrelli.
Int al 1618 a se stâmpen al
Int al 1648, a s’é fât, per ordén dal Marchèiṣ, al Cunséli generêl dal pôpol (furmê dal faméj pió impurtânti dal paèiṣ) ch’ l’à indichê, da cl’ân l’é in dôp, i cumisâri ‘d un ôrghen ed grôsa impurtânsa al Cunséli d’ j Ansiân
La fésta dal Sânt prutetōr dal Marchesê ed Sân Martèin la vîn apruvêda da Vèschev Muns.Marliani, ch’ l’à ânca dichiarê ubligatôria la fésta.
Int al 1727 a’s cunclód la costrusiòun ed la
La môrt ed Carlo Filiberto II, int al 1752, la fà finîr la râsa estèins ed S.Martèin e al fèdev
Vint’ân dôp int al 1772 Don Paolo Rango d'Aragona l’à cumprê al marcheṣê més in vèndita e l’é armêṣ padròun fîn al 1792, in cl’ân al marcheṣê al cuntêva cîrca 3.227 abitânt stremnê int al paèiṣ e int al véli ed Prê, Lemisòun, Gaṣêda, Siôl, e Trignân.
Int al 1791, per mêrit dal j ereditê lasêdi da G. Campari, e C.Condulmeri a vîn inavgurê l’uspedêl e a’s mânda avânti al scanṣlamèint dal cumpagéi religiōṣi.
Sân Martèin in sègvit a la
La Restaurasiòun l’à
= Palâs, cêṣi e monumèint =
== Tòr Cèvica ==
Al sémbol pió significatîv ed ‘na comunitê, dôp la cêṣa, l’é la
== Rôca Estèinsa ==
La Rôca, dôpo èsser stêda butêda zò da Federico Barbarossa int al 1167, l’é stêda arfâta cun dal
Al fabrichêt cun piânta a quâter cantòun la mantîn intâta ‘na
Al dé d’incō la Rôca la gh’à: al piân tèra al Musèo ed l’Agricultûra e dal Mònd Rurêl, al piân nôbil a gh’é la Bibliotêca
== Colegêda ed Sânt Martèin e Venèrio ==
Ind al cōr dal cèinter stòrich
La vîn numinêda int al Bòli puntifési dal 1144-1146 cun al tétol ed Capèla ind al plebanêt ed Prê.
Vêrs la fîn dal 1500 al marchèiṣ Filippo I d’Este, ûn di pió famōṣ fevdatâri ed Sân Martèin, l’utîn dal pêpa Gregorio XIV la pusibilitê ed tirês só, ind la só céca capitêla ‘na Colegêda.
Riga 73:
L a cêṣâ l’é inttulêda a Sân Martèin Vèschev ed Tours e a Sân Venèrio Mârtir ch’al j arléqui în tgnûdu dacât dèinter un reliquâri artéstiche regalê da Margherita di Savoia Este, Marchèiṣa ed Sân Martèin.
A l’intêren în dimòndi al j ôvri che es tînen dacât cme ânca i corêdo ed sagrestéia
D’ed là dal pêli d’altê în dègn ed nôta i paliôt in scajôla carpṣâna e al stôfi a tgnû dacât int la sagrestéia. L’ôvra ed Sân Martèin che al regâla al mantèl al puvrèt l’é ed la fîn dal XVI sècol e al preṣèinta bèin ṣmachê carâter d’imitasiòun emiliân fât da un pitōr lochêl. La tèila ed Sân Carlo Borromeo i urasiòun e la Vèrgin cun al Bambèin in glôria l’é di prém ân dal sècol XVIII, probabilmèint de scōla frarèiṣa. La tèila ed la Madòna cun al Bambèin in trôno, Sân Jusèf, Sân Pêder e Sân Francèsch l’é ‘n’ ôvra dal setsèint ‘d un pitôr
== Cêṣa ed Sân Chêrel di Capusèin ==
Tirêda só insèm a la cêṣa di Capusèin per vrèir dal Marchèiṣ Carlo Filiberto d’Este Sân Martèin, la cêṣa ed Sân Chêrel Borromeo la vîn cunsacrêda int al 1618. Un fêls plafòun in lègn fât da pôch al lôga la vôlta uriginêla. Ind al lêt ed mansèina ed la navêda a gh’è trèi capèli cu altêr. A l’intêren a gh’în dal jôvri impurtânti cme tèili di sècol XVI e XVII, e paliôt in scajôla e altêr intarsiê. Dimòndi impurtânt l’é laltêr magiōr cun al tabernâchel intajê e intarsiê dal sècol XVIII. La tèila in dōve Sân Francèsch al ricêv al piêghi l’é ‘na fatûra ed manēra dimòndi interesânt ânca per la spiegasiòun dal paeṣâg. La tèila dal Presèpi l’é ‘na côpia antîga,
= Véli =
Riga 84:
I prém documèint che a dîṣen ed la preṣèinsa de sta véla a s’arfân al 1063 e al 1092. Int al pôst
ciamê Sân Pelgrèin a gh’êra un castèl ch’ l’é steda la cà di Muti che àn ânca ciapê al nòm ed “Della Gazzata”, ûn de stà famèja l’êra al famōṣ arzân ciamê Caco, câp di
Dipendèint dal cunvèint ed Sân Prôsper ed Rèz, la Cêṣa, dedichêda a la Nativitê ed Maria int al 159 l’é stêda unîda a la Cêṣa parochiêla ed Sân Martèin e int al 1803 a gh’é stê zuntê la tòr.
== Stiôl ==
La
== Trignân ==
La legènda la
La preṣèinsa ed la Cêṣa ed Trignân la s’ vèd in un dpcumèint dal 1302 e l’êra sóta a la Pēv ed Prê.
Tóta la véla l’é sèimper stêda dipendèinta politicamèint e aministrativamèint al casèl ed Sân Martèin e a
= Personâg famōṣ =
Line 109 ⟶ 108:
= Curiositê =
In sté cmû a’s câta al "Bar Mario" cantê da [[Luciano Ligabue]] ind la cansòun cun al ‘stès nòm. Adèsa però
Che l’é gnû só int al 1956 ûn di pió vèc musèi ed vèci mâchini d’Itâlia www.museodellauto.it [http://www.museodellauto.it al sît l'é che] ch’ l’ ôspita adèsa 40 mâchini e 12 môto dal 1910 al 1980.
|