Versione delle 06:13, 20 Oto 2011 modifica 151.55.248.70 (discusiòun) Nessun oggetto della modifica ← Differenza precedente		Versione delle 11:19, 20 Oto 2011 modifica annulla Lévi (discusiòun \| còl ch'l'à scrét) Amministratori 3 833 modifiche m Annullate le modifiche di 151.55.248.70 (discussione), riportata alla versione precedente di Lévi Differenza successiva →
Riga 1: {{Variant\|~~MUD~~ARZ}} {{SCHEDA_COMUNE \|COMUNE={{MSG\|Scandiano\|~~MUD~~ARZ=Scandiân}}▼ ~~\|CARTINA=Emilia Romagna.png~~ ▲\|COMUNE={{MSG\|Scandiano\|MUD=Scandiân}} \|IMMAGINE=Rocca_di_Scandiano.JPG \|DIDASCALIA={{MSG\|La Rocca\|~~MUD~~ARZ=La Rôca}} \|CARTINA=REGGIO \|STEMMA=Scandiano-Stemma.png \|PROVINCIA={{MSG\|di ~~Modena~~Reggio nell'Emilia\|~~MUD~~ARZ=[[~~pruvèinsa~~pruvîncia ed ~~Mòdna~~Rèz\|ed ~~Mòdna~~Rèz]]}} \|NUMABITANTI=24707\|NUMQUANDO={{MSG\|gennaio 2009\|~~AMUD~~ARZ=znêr dal 2009}} \|SUPERFICIE=49.81\|ALTITUDINE=95\|CAP=42019\|PREF=0522\|ISTAT=035040\|CATASTO=I496 \|LAT=44.5995\|LONG=10.6875\|NOMEGOOGLE=~~Scandian~~Scandiân, còurs Vallisneri 6 \|ABITANTI={{MSG\|Scandianesi\|~~MOD~~ARZ=Scandianèiṣ}} \|PATRONO={{MSG\|Santa Caterina d'Alessandria martire\|~~MOD~~ARZ=Sânta Catarèina}}\|FESTAPATRONO={{MSG\|25 novembre\|~~MOD~~ARZ=25 ed novèmber}} \|FRAZIONI={{MSG\|Arceto, Bosco, Cacciola, Cà de' Caroli, Chiozza, Fellegara, Gessi, Iano, Mazzalasino, Pratissolo, Rondinara, San Ruffino, Ventoso\|~~MOD~~ARZ=[[Arsèi]], Bôsch, Cà di Chêrel, Casôla, [[Ciòṣa]], [[Felghêra]], Zès, Iân, Mâsalêṣen, [[Pratsōl]], Rundanêra, Sân Arfèin, Ventōṣ}} \|CONFINA={{MSG\|(nord) Reggio nell'Emilia~~, Rubiera vicino Modena~~, (est) Casalgrande, (sud) Castellarano, Viano e (ovest) Albinea\|~~MOD~~ARZ=(mezanôt) [[Rèz~~]], [[ Rubēra]] tâca [[Mòdna~~]], (matèina) [[Casalgrând]], (mezdé) [[Castlarân]], [[Viân]] e (sira) [[Albinèa]]}} \|SITO=www.comune.scandiano.re.it \|SINDACO=Angelo Giovannetti\|SINQUANDO=13/06/04 \|TELCOM=764211\|EMAILCOM=urp@comune.scandiano.re.it \|DEMOGRAFIA={{DEMOGRAFIA\|1861\|7313\|1871\|7823\|1881\|8073\|1901\|9581\|1911\|11011\|1921\|12691\|1931\|13781 \|1936\|13080\|1951\|13869\|1961\|14088\|1971\|17048\|1981\|21512\|1991\|21908\|2001\|22839\|2007\|23869~~\|2011\|99666~~}} }} '''~~Scândian~~Scandiân''' (''Scandiano'' in [[italiân]]) l'é 'na cmûna in [[~~Pruvèinsa~~pruvîncia ed ~~Mòdna~~Rèz]] ~~tâca Mòdna~~ ed cîrca 25.000 abitânt. Al cumûn, nê insèma un sît abitê fîn dal etê ed ~~giâroun~~la prêda e traversê dal torèint [[Treṣnêr]], a's câta in culèina, tra 'n'altèsa ed 50 e 423 mêter i.l.m. (al pûnt pió êlt l'é al Mûnt Vangêl). Scandiân l'é ânca la sitê in dó l'é nê [[Romano Prodi]], ch' l' é stê [[Presidèint dal Cunséli]] dl'[[Itâlia]] per dō vôlti. ==La stòria== Dôp al Ceinter pió impurtânt [[~~Mòdna~~Rèz]], l’é al comûn pió pîn ed gînta e ûn di cèinter conômich pió grând ‘d la provîncia~~,tâca [[Mòdna]]~~. Cun al patrimòni de stòria e d’ êrt, l’ê òna fra al sitadèini pió interesânti ‘d l’[[Emégglia\|Emélia]]. Al prém pôst abitê ed la zôna l’é a Ciòṣa, in dōve é stê catê, in un schêv, la famōṣa Venere ed Ciòṣa (incô tgnûda da cât ind i Muséi Cévich ed Rèz) e da dimòndi êter rèst ed l’istès peréiod. Ind al 1262 Gilberto Fogliani l’à fât fêr un castèl che d’atōrna a gh’à més só cà soquânti faméj prôfughi dal Castlâs ed Pratsōl, (ch’ l’ êra stê butê zò), insém a di scampê gvêlf batû a Muntavêrt (1260) da Farinata d’j-Uberti che insém àn dê urègin a la sitadlèina dal dé d’incô. Tr’ al 500 e al 700 Scandiân, ch’l’é stê gvernê prêma da i Boiêrd pó da i Thiene, dôp da i Bentivoglio e a la fîn da j-Este, la cgnusû un peréiod ed grând spiandōr e tót quî che l’àn gvernê l’àn richî ed difèisi e palâs. A Scandiân în nasû di personâg numinê cme [[Antonio Vallisneri]] e [[Lazzaro Spallanzani]], e al povēta [[Matteo Maria Boiardo]]. Al cèinter ed la véta ‘d la burghêda l’êra d’ atōrna al monumèint pió impurtânt: l'impunèita [[Rôca]], in dôve a gh’é stê ed cà, cme fevdatâri a la fîn dal XV sècol, ânca Matteo Maria Boiardo, al famōṣ avtōr ed "L'Orlando Innamorato" A Scandiân, d’ed là di carateréstich pôrtdegh d’ atōrna al piâsi e da j-antigh ingrès a la sitê, a gh’în ânca i teṣōr dal dimòndi cēṣi. Line 35 ⟶ 38: In sté peréiod Imperadōr e Rè regâlen tèri a Veschév, Cûnt e Abê dând véta al famōsi "dunasiòun" che dân ‘na mân a la nâsita ed chi Fèdev dimòndi impurtânt ind la véta e ind al ṣvilóp ed la civiltê medievêla ‘d la zôna. Al nòm de Scandiâno "Scandillius" al ‘s vèd per la préma vôlta in un documèint dal Veschév Pêder ed Rèz, fât l' 11 agòst dal 1210. L' urègan dal nòm an n’é ~~ménga~~mìa sicûra, soquânt a dîsen ch’ al deṣvîn da "scandere" (andêr só) e"Janum" (Giano), pôst da dōve a’s và só a Jân, vilâg cusché che al ciaparé al nòm dal dío pagân cun al dō frûnti. Di êter che al nòm Scandiân al sìa cumpâgn a un agetîv latèin ch’al sègna ‘na varietê bòuna ed pòm. Ind al 1312, a finés la lòunga guèra cumbatûda ind ~~l’mùdneis~~l’ arzân dal faméj partigiâni dal Pêpa e ‘d l' Imperadōr. I sgnōr de Scandiân da la pêrta di ghibelèin , i Malapresa e i só aleê, în stê batû e cun la butêda zò dal castèl dal Gès a vînen mandê in eṣéli. Còst l’à sgnê ânca l’inési ed la fortûna de Scandiân e dal só castèl ch’ al dvèinta, soquânt’ân dôp la capitêla ‘d la putèinta faméja di Da Fogliano. Line 48 ⟶ 51: [[Image:Matteo_Maria_Boiardo.jpg\|thumb\|200px\|Matteo Maria Boiardo]] Feltrino Boiardo l’é dvintê sgnōr de Scandiâno ind l' agòst dal 1423 e, al 13 dicèmber, Filippo Maria Visconti l’à zuntê al tètol ed cûnt a la cunfèirma ed l'investidûra fâta dal Marchèis ed Fréra. Ind al tèimp dal gvêren di Boiêrd: ed Feltrino préma e ‘d Matteo Maria, Giovanni, Gio.Battista e Giulio dôp , Scandiân l’à cgnusû un fôrt ṣvilóp conômic, sitadèin e culturêl grâsia a ‘na polética iluminêda. Ciamê da Feltrino, e protèt da chi é gnû dôp, ânca j-Abrèi àn dê ‘na mân, ~~ménga~~mìa cèca, al ṣvilóp dal paèiṣ. Al "Privilegium pro hebreis Scandiani" ûn di pôch esèimpi, in Itâlia, ed lèg in favōr d’j-Abrèi l’é stê vrû da Giovanni Boiardo. Sèimper ind al tèimp dal gvêren di Boiêrd, durê quêṣi sèint ân, a Scandiân în sucès dimòndi fât impurtânt ûn ed quî l’é còst: ind l’istê dal 1494, l’é stê ciamê dal cunt Matteo Maria, da Venèsia dōve al lavurêva, al stampadōr Pellegrino De Pasquali.Cun i só tôrc, sistemê deinter al castèl, l’à stampê la préma edisiòun ed l' “Orlando Innamorato” e l'edisiòun in fòi, di Statût d’Arṣèi e Scandiân. Al castèl de Scandiân, imblî cu j-adôb a frèsch ed Nicolò dell'Abate, l’é stê mudê in ‘na cà da lóso da Giulio Boiardo e al 13 ed zógn e al 3 lój 1543 al gh’à vû l’unōr ed dêr alôg al Pêpa Paolo III e al só fés sègvit, ch’ l’ êra gnû a ‘mirêr, per bèin dō vôlti d’ aṣvèin, la bèla pitûra ed l'Eneide. Line 62 ⟶ 65: ===Al duchê ed Mòdna e la Restaurasiòun=== [[Image:Scandiano_statua_L_Spallanzani.JPG\|thumb\|left\|Stâtva a Lazzaro Spallanzani]] Môrt Foresto al marchesê l’é turnê a la câmbra duchêl dōve al gh’é armêṣ fîn al 1796. L’é stê còst un periéod dimòndi brót per i scandianèiṣ. În stêdi mèsi nōvi tâsi, al castèl l’é stê butê pr’âria e cavê zò ‘d ògni só bèin: în stê purtê via i quêder ed valōr e i môbil, s’cianchê da i mûr al pitûri ed Dell'Abate. Ògni côṣa l’é stêda purtêda a Mòdna e l’é andêda a richîr i palâs ed la Côrt. A l’ arîv dal trópi napoleônichi al Dóca Ercole l’é scapê, e al 10 otòber 1796 la Comunitê de Scandiân la s’é unîda a la [[Repóblica ~~Mùdneisa~~Arzâna]]. Scandiân l’à avû ‘na partecipasiòun atîva a j-avenimèint polétich che àn sgnê la nâsita dal dō repóblichi: la Cispadâna e la Cisalpèina. A i grând cambiamèint e ‘d rifōrmi mó ânca ed guèri e ‘d sacrifési per la gînta, dal peréiod napoleônich în gnû dôp, cun l’ artōren dal dóca Francesco IV a Mòdna, i 45 ân ed la Restaurasiòun e la Comunitê l’é stêda schisêda dal tâsi, sfrutêda, a gh’é stê stumpê la bòca, tót la libertê personêla. Line 71 ⟶ 74: Ind i ân che în gnû dôp an n’è mai gnû mèno, tra la gînta de Scandiân, l'opoṣisiòun a la ditatûra fasésta e trasfurmêda, dôp al 25 lój 1943, in ‘na vèira e prôperia lôta armêda a fiânch di Partigiân. ~~[[Category:Mudnés]]~~ ~~[[Category:Cumùn dla pruvèinsa ed Mòdna]]~~ {{ProvREGGIO}} [[en:ScandianoY] [[ar:سكانديانو]]

Scandiân: differenze tra le versioni