Rōl: differenze tra le versioni

'''Rôl''' ('''Rolo''' in [[italiân]]) l'é un cmûn ed quêsi 4.000 (3.900 int al 2006) abitânt ed la [[pruvîncia ed Rèz]] in cunfîn tr' al pruvînci ed [[Rèz]], [[Mòdna]] e [[Mântva]], l'é a 37 Km da Rèz e cîrca 40 Km da Mòdna e Mântva.

 

Cèintr abitê fîn da l’ântichitê per la só puṣisiòun “ch’ l’ a gnîva fôra” da la zôna pantanōṣa in dó l’êra.

''Ariolas'', l’antîgh nòm ed Rōl, a’s vèd la prma vôlta in un diplôma logobêrd dal 772 a sèmbra ch’al tóga urègin da la vōṣ latèina ''areola'', "zôna céca", riferîda prubabilmèint a un sît cultivê in méz a di bôsch o a ‘d’ êtri tèri saldîvi.

== Cunuméia ==

 

D'arcurdêr ind l'arigianê lochêl, la fabricasiòun ed tavlèin intarsiê ciamê "Rolini". Sté céchi ôvri d' êrt în 'na tradisiòun rolèiṣa fîn dal 1600, soquânt mudê a's pōlen vèder ânch adès ind i palâs duchêl ed Mòdna, [[Frara|Frêra]] e ind la [[règia ed Versilles]]. La lavurasiòun ed fîn dal lègn rolèiṣa la rîva al só mâsim spiandōr int al XVIII sècol, època ch' a s' arfà ânca la Sagrestèia dal [[Dôm ed Rèz]].

D'ed là di têvel é stê prudòt ânca trumeaux, armâri, castêri e aṣdèini da mûr. La specialitê di sté môbil l'é che în sèinsa ciôld e che vînen druvê di êlber ed forèsti ed la pianûra emiliân - rumagnôla (la quêrsa '' rōra'', al frâsen, al carpèin e pó di êter). I disègn pió caratérestich fât a 'd intârsi a fân vèder Sân Zôrz ch'al mâsa al drêgh, scachēri, intrèc ed brôchi ed fiôr tra quisché l'é carateréstich al sâleṣ.

 

Dimòndi impurtânt in dla cunuméia lochêla l'é la Cantèina Socêla ed Rōl, la fà ûn di pôch vèin [[Lambrósch Arzân|Lambrósch]] certifichê cun tót i D.O.C e D.O.C.G. pusébil.

 

 

Vèst la preṣèinsa ‘d un trèin dimòndi fangōṣ, fîn dal 1800 la campâgna tra Rōl e Chèrp l’é stêda cunltivêda a rîṣ. În incòra in cumêrc dal qualitê ed rîṣ in qualitê ‘’Rolo’’. Ânch adèsa ‘na riṣêra artigianêla l’é in funsiòun in sté céch paèiṣl la prudûṣ divêrs gèner ed rîṣ cun di mètod che s’arfân a i préma dal ‘900.

 

La tradisiòun lochêla ed l’intârsi la s’é ṣvilupêda ind l’ambît industriêl vêrs la prudusiòun de schêli ed ‘na qualitê dimòndi êlta.

 

 

La cultura cuntadèina ṣmercêda a la vòja ed mudêren, l’à purtê i cuntadèin rolèiṣ a metrés insèm in ‘na coperatîva lochêla per tgnîr adrê al cumêrc ed prudòt biolôgich cultivê int al tèri dal paèiṣ.

* A Rōl a ’gh riva la ferovéia e l’avtostrêda mó l’an gh’à mìa ‘na só usîda. La lénia feroviâria Mântva-Mòdna l’ a’s fêrma a Rōl, mó la fermêda l’a’s ciâma "Rolo-Novi-Fabbrico". L’avtostrêda dal Brennero la gh’à ‘n’ usîda a Rôl ch’ l’a’s ciâma"Reggiolo-Rolo".

 

* [http://www.museodellatarsia.it/ Muséo e cèinter documentasiòun ed la intersiadûra rolèiṣa]

== Materiêl pr'andêregh in fònda ==

# Gabriele Fabbrici - Contributo per la studio della toponomastica storica di Rolo : la leggenda delle origini dei Sessi : Rolo, 23 dicembre 1981 - Rolo : Tipografia Lugli, 1981

# Gabriele Mantovani - Storia di Rolo - Carpi : Libreria cooperativa Il Portico, 1978.

<!--|COLLEGATE=...><!--NOTE=2|-->|TRADUZIONE=[http://it.wikipedia.org/wiki/Rolo it: Rolo]

}}

[[vi:Rolo]]

[[vo:Rolo]]