Repóblica Ciṣalpèina: differenze tra le versioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
m Bot: Modifico: uk:Цизальпійська республіка |
m Bot: Aggiungo: hu:Ciszalpin Köztársaság; modifiche estetiche |
||
Riga 2:
La '''Repóblica Ciṣalpèina''' (1797-1802) (Repubblica Cisalpina in [[italiân]]). L’êra un antîgh Stêt ed préma ed l’unitê ed l’Itâlia, al ciapêva al regiòun dal dé d’incô ed la [[Lunbardî|Lumbardìa]] ed [[Emégglia-Rumâgna|Emélia-Rumâgna]] e un pcòun dal [[Vènet]] e ‘dla [[Tuschèna|Tuscâna]].
Ind’ j ân segvèint al Stêt al gn’îva ciamê préma [[Repóblica Italiâna (1802)-(1805)|
[[
Riga 11:
L’Avstrìa l’îva arcgnusû al nōv stêt cun al [[Tratêt ed Campoformio]] al 17 utòber dal ‘stès ân cun in câmbi còl che gh’ armagnîva ed la pruvisôria [[Repóblica Vèneta]] nêda al 29 ed zógn 1797.
[[
== Capitêla ==
L’ era stêda fisêda a [[Milàn|Milân]]
Riga 20:
e [[Ravèna]] vècia [[Legasiòun Puntifèsi]], da i pricipêt ed [[Mâsa]] e [[Carēra]], dal teritôri vènet tra l’ [[Àda]] e l’ [[Égg'|Adîṣ]], tra quisché [[Veròuna]] e [[Ruvîgh]] e la [[Valtelèina]].
[[
Al Stêt int al 1797 al s’ ṣlarghêva per ‘n metradûra ed 42.500 kmq e la gh’îva ‘na popolasiòun ed 3 miliòun e 240 méla abitânt, divîṣa in 20 dipartimèint. La capitêla l’êra Milân, perché cèinter pió impurtânt e cun piógînta (cîrca 124.000 abitânt int al 1765). Al paèiṣ al gh'îva 'na cunuméia sôlida,
Riga 29:
== Fōrma istitusionêla ==
[[
La fōrma istitusionêla dal Stêt l'é stêda fâta ind l'agòst dal 1796 e la cupièva dimòndi còla francèiṣa, a's tratêva ed còl sistêma ciamê "fōrma ed gvêren diretoriêl".
Al teritôri l'êra stê divîṣ in dipartimèint,dōve a gn'îva elèt i "zódes ed pêṣ", i "magistrê" e j "eletôr", ûn ògni duṣèint abitânt che agh'îven al dirèt al vôt. Sti ûltem elegîven dû cunséli; còl di "Seniori" e còl di "Giuniori". Al prém l'êra fât ed quarânt a 'ssânta persòuni ch' al gh'îvas al cûmpit d'apruvê al lèg e prumôver pusèbili
Al "Diretôri" l'êra furmê da sînch minéster e al rapreṣentêva l'avtoritê da gvêren. La mâsim avtoritê l' armagnîva al cmandânt dal trópi francèiṣi in [[Lunbardî|Lumbardìa]].
É stê siēlt ed druvêr ânca al calendâri e l' època francèiṣa.
L'8 lòj 1797 é stê més fôra la Costitusiòun ciṣalpèina, ed cuntgnû moderê, fâta inséma acòla francèiṣ dal 1795.
A câp dal Diretôri a gh'é stê més di òm polétich lochêl cme al dóca [[Gian Galeazzo Serbelloni]] e [[Francesco Melzi d'Eril]],mèinter ind al côrp legiṣlatîv în stê numinê personâg cgnusû cme i leterê [[Pietro Verri]] e [[Giuseppe Parini]] e sinsiê cme
=== Cumpunèint al Diretôri ===
29 zógn 1797 - 31 agòst 1798
* Dóca [[Giovanni Galeazzo Serbelloni]] (fîn al 13 nuvèmber 1797) (1744 - 1802)
* Giovanni Battista Savoldi (dal 13 nuvèmber 1797)
* Marco Alessandri (1° mandê) (1755 - 1830)
* Pietro Moscati (fîn al 16 avrîl 1798) (1739 - 1824)
Riga 51:
* Giovanni Costabili Containi (1756 - 1841)
31 agòst 1798
* Girolamo Adelasio (1° mandê) (fîn al 17 utòber 1798)
Riga 62:
* Vincenzo Brunetti (dal 17 utòber 1798)
14 dicèmber 1798
* Girolamo Adelasio (2° mandê)
Riga 90:
Uficialmèint la Repóblica Ciṣalpèina l’êra un Stêt indipendèint aleê ed la Frância, mó al tratêt d’aleânsa al cunfêrma la dipendèinsa ed la nōva repóblica a còla francèiṣa.
J argumèint dal tratêt, êren a favōr ed la frância che l’avrè mantgnû al contròl ed la pulisìa e un presédi militêr ed bèi vintsinchméla òm a spèiṣi ed la repóblica ‘stèsa, ch’la vré duvû instruvîr,
=== Reasiòun al Tratêt ===
Al 14 mêrs 1798 al Diretôri ciṣalpèin l’à presentê al tratêt al cunséli di Giuniōr per l’apruvasiòun; al cunséli, l’êra a risolòt cûntra al tratê, l’à tôt tèimp per soquânt dé, mó a sègvit dal minâci dal generêl Berthier l’à apruvê al tratêt. Bèin divêrsa l’é stêda la reasiòun dal cunséli di Seniōr che, ânch se al fà savèir la profònda arcgnusèinsa a la Francia, l’à bucê al tratêt, perché al nōv stêt an gh’ l’ aré mìa cavêda a paghêr tóti al spèiṣi. Sta puṣisiòun l’à scatenê la râbia ed l’eṣêrcit e dal Diretôri prigîn; i Seniôr în stê acusê d’avèir di môd
== La secònda Repóblica ==
[[
La Repóblica l'é stêda deṣfâta in sègvit al scunféti patîdi da la Frância ad ôvra d' j esêrcit austro-rós (ed la secònda coalisiòun) ind l'agòct 1799.
Riga 108:
Al 26 znêr 1802 a la Cunsûlta ed Liòun a vîn dichiarê la nâsita ed la Repóblica Italiâna cun capitêla Milân e Napoleòun presidèint. [[Francesco Melzi d'Eril]] l'é stê, invêci, numinê vice-presidèint.
L'obietîv ed al nōva repóblica l'êra còl ed liberêres ed la fôrta presèinsa napoleònica, utgnîr la pîna indipendèinsa e unîr la peniṣola sòta un ònich stêt. Al gvêren Melsi d'Eril l'êra dimòndi acôrt e a's prupunîva la furmasiòun ed 'n' aministrasiòun mudêrna e 'd un esêrcit nasionêl,
Melzi d'Eril al s'êra circundê 'dòm bòun e fidê cme [[Ferdinando Marescalchi]], [[Giuseppe Prina]] e [[Alessandro Trivulzi]], mó al duvîva subîr i cuntrâst ed [[Gioacchino Murat]] che, cmandânt ed larmêda francèiṣa in It0226lia, al fêva ed tót per screditêrel vêrs Napoleòun.
Riga 123:
== Bibliografia ==
* C.Zaghi, ''L'Italia di Napoleone dalla Cisalpina al Regno'', 1991
* ''Assemblee della Repubblica Cisalpina'', a cura di C.Montalcini, A. Alberti, R. Cessi, L. Marcucci, 11 voll., Bologna, Zanichelli, 1917-1948
[[
[[br:Republik Cizalpin]]
Riga 135:
[[fr:République cisalpine]]
[[hr:Cisalpinska Republika]]
[[hu:Ciszalpin Köztársaság]]
[[it:Repubblica Cisalpina]]
[[ja:チザルピーナ共和国]]
|