Dialét miranduléś: differenze tra le versioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Annullata la modifica 142241 di 82.48.108.123 (discussione) A n's vèd minga al perchè ch'a s tóga vìa al cuminciamèint!! Etichetta: Annulla |
obs tag |
||
Riga 4:
Al '''Dialét Miranduléś''' l'è na varietà dialetàla d'l [[Langua emiglièna-rumagnôla|Emigliàṅ]] ch'la fà part dal grup linguìstic gal-itàlic. L'è anc, insém a tut chi àtar dialét emigliàṅ, la lìngua dla versiòṅ dla Wikipedia ch'a sî drē a léśar.
[[File:
[[File:
Al s dascór in dal sircundàri ad [[La Miràndla]], in dla basa mudnéśa a 'l cunfìṅ cun al Mantṿàṅ.
== Sistéma Tupulògic ==
Riga 15:
=== Fórmi Atìvi ''(SSVO / SSOV)'' ===
* sénsa prunóm, a part quél ad prim livèl (dal [[sugèt]]) ch'l è sèmpar ubligatòri: [<big>S</big><small
* cun al prunóm ad sécónd livèl al pòst dal [[sugèt]]: [<big>S</big><small
* cun al prunóm al pòst d'l ugèt: [<big>S</big><small
* cun i prunóm al pòst dal [[sugèt]] e d'l ugèt: [<big>S</big><small
=== Fórmi Pasìvi ''(OOVS)'' ===
* sénsa prunóm, a part quél ad prim livèl (d'l ugèt) ch'l è sèmpar ubligatòri: [<big>O</big><small
* cun al prunóm al pòst dal [[sugèt]]: [<big>O</big><small
=== Fórmi Atìvi Interugatìvi ''(VSSO)'' ===
* sénsa prunóm, a part quél ad prim livèl (dal [[sugèt]]) ch'l è sèmpar ubligatòri: <big><
* cun prunóm al pòst dal [[sugèt]]: <big><
=== Fórmi Pasìvi Interugatìvi ''(OVOVS)'' ===
* sénsa prunóm, a part quél ad prim livèl (d'l ugèt) ch'l è sèmpar ubligatòri: [<big>O</big><small
* cun al prunóm al pòst dal [[sugèt]]: [<big>O</big><small
N.B. Al paròli fra parénteśi i èṅ facultatìvi.
Riga 41:
=== Vucàli ===
[[File:
Al Miranduleś, cuma al [[Dialètt frarés|dialét fraréś]] e a difarensa dal [[Dialètt mudnés|mudnéś]] e dal [[Dialet mantuan|mantṿàṅ]], al dróa al sèt vucàli cumpàgn a 'l Itagliaṅ, faghénd però difarénsa fra curti e lunghi.
* <
* <
* <
* <
* <
* <
* <
* <
* <
* <
* <
* <
* <
* <
I funéma in <
Eśèmpi:
Riga 68:
Cuma p'r al fraréś pò, al vucàli '''O''' e '''E''' ch'i pèrdan 'l asènt tònic, da spés i s arbàsan ad tôṅ, dvintànd acsè '''U''' e '''I''' o anc sparénd dal tut.
{| class="wikitable" style="text-align:center; float:right; line-height:9pt; width:50%;"
! || Davànti || In dal mèś || Dadrē
|-
| Élti (saràdi) || [[:Media:
|-
| In s'l élt (saràdi minga dal tut) || [[:Media:Close-
|-
| In sal bas (vèrti minga dal tut) || [[:Media:Open-
|-
| Basi (vèrti) || || [[:Media:
|}
Riga 98:
{| class=wikitable
|
! Làbar
! Làb'r e Dènt
Riga 108:
|-
! style="text-align: left;" | Naśàł
| style="text-align:center;"| [[:Media:
| style="text-align:center;"| [[:Media:
| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
| style="text-align:center;"| [[:Media:
| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
|-
! style="text-align: left;" | Stóp
| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
| style="text-align:center;"| [[:Media:Voiceless_palatal_plosive.ogg|[c]]] [[:Media:Voiced_palatal_plosive.ogg|[ɟ]]]
| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
|-
! style="text-align: left;" | Africâ
|
|
|
| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
|
|
|-
! style="text-align: left;" | Fricâ
| ▼
| style="text-align:center;"| [[:Media:Voiceless_labiodental_fricative.ogg|f]] [[:Media:Voiced_labiodental_fricative.ogg|v]] ▼
| style="text-align:center;"| [[:Media:Voiceless_alveolar_fricative.ogg|s]] [[:Media:Voiced_alveolar_fricative.ogg|z]]▼
| ▼
|
▲| style="text-align:center;"| [[:Media:
| ▼
▲| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
|-
! style="text-align: left;" | Davśinànt
| ▼
| ▼
| ▼
| ▼
| style="text-align:center;"| [[:Media:Palatal_approximant.ogg|j]]▼
|
| style="text-align:center;"| [[:Media:Voiced_labio-velar_approximant.ogg|w]]▼
▲| style="text-align:center;"| [[:Media:
|-
! style="text-align: left;" | Vibrànt
|
|
| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
|
|
|
|-
! style="text-align: left;" | Vibrànt Alśér
|
|
| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
|
|
|
|-
! style="text-align: left;" | Da na banda
|
|
| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
| style="text-align:center;"| [[:Media:
| style="text-align:center;"| [[:Media:
|
|-
Riga 203:
* '''-Ł''' [ɫ] → '''Sał''' (['sa:ɫ] ''Sale'') [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/it/3/3c/Sal.ogg sa'''ɫ''']
* '''GL'''I [λ] → '''Itàglia''' ([i'taλa] ''Italia'') [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/it/0/05/It%C3%A0glia.ogg Ità'''gli'''a]
* '''M''' [m] → '''Mój''' (['moj] ''Bagnato'') [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/it/2/22/M%C3%B3j.ogg '''m'''ój]
* '''-M''' [m] → '''Fam''' (['fam] ''Fame'') [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/it/d/d7/Fam.ogg fa'''m''']
* '''-Ṁ''' [ɱ] → '''Mujàṁ''' ([mu'jaɱ] ''Mollica'')
* '''N'''F [ɱ] → '''Runfàr''' ([ruɱ'far] ''Russare'')
* '''N'''V [ɱ] → '''Anvàr''' ([aɱ'var] ''Nevicare'') [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/it/3/3a/Anv%C3%A0r.ogg a'''n'''vàr]
* '''N'''C [ŋ] → '''Incóra''' ([iŋ'kora] ''Ancora'')
* '''N'''G [ŋ] → '''Ślungàr''' ([zluŋ'gar] ''Passare'')
* '''N'''Ś [ŋ] → '''Manś''' (['maŋz] ''Manzo'')
* '''N'''S [ŋ] → '''Insùni''' ([iŋ'suni] ''Sogno'')
* '''N'''T [ŋ] → '''Mantṿàṅ''' ([maŋ'tvfaŋ] ''Mantovano'')
* '''-Ṅ''' [ŋ] → '''Paṅ''' (['paŋ] ''pane'') [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/it/4/49/Pa%E1%B9%85.ogg pa'''ṅ''']
* '''N''' [n] → '''Pan''' (['pan] ''panno'') [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/it/b/b1/Pan.ogg pa'''n''']
Riga 233:
==== » Artìcui Determinatìṿ ====
'L artìcul determinatìṿ al s dróa, insém a 'l nóm ch'al gh stà davśèṅ, p'r indicàr un quèl ad definî.
{| {{prettytable}} style="float:right" width=50%
|- bgcolor="#020202"
|- align=center
|
|colspan="2" |
|colspan="2" |
|- bgcolor="#CCCCFF" align=center
| <small>prima 'd un nóm ch'al taca par:</small> ||''cunsunànta''||''vucàla''||''cunsunànta''||''vucàla''
Riga 265:
|- bgcolor="#020202"
|- align=center
|
|colspan="2" |
|colspan="2" |
|- bgcolor="#CCCCFF" align=center
| <small>prima 'd un nóm ch'al taca par:</small> ||''cunsunànta''||''vucàla''||''cunsunànta''||''vucàla''
Riga 286:
|- bgcolor="#020202"
|- align=center
|
|colspan="2" |
|colspan="2" |
|- bgcolor="#CCCCFF" align=center
| <small>prima 'd un nóm ch'al taca par:</small> ||''cunsunànta''||''vucàla''||''cunsunànta''||''vucàla''
Riga 294:
| singulàr || '''dal''' [dal] || '''d’l''' [dl] || '''dla''' [dla] || '''dl’''' [dl]
|- bgcolor=#f0f0f0 align=center
| pluràl || '''di''' [di] || '''di''' [di] || '''dal''' [dal] / '''dli''' [dli] || '''dagl’''' [daλ]
|}
Riga 314:
| Gènar || Singulàr || Pluràl || Eśèmpi || Itagliàṅ
|- bgcolor="#E0FFFF"
!rowspan="2"|
| '''-l''' || '''-i''' || Al giurnà<
|- bgcolor="#E0FFFF"
| ''àtar caś'' || ''al rèsta cumpàgn'' || Al ga<
|- bgcolor="#FFF0F5"
!rowspan="2"|
| '''-a''' || '''-i''' || La gat<
|- bgcolor="#FFF0F5"
| ''àtar caś'' || ''la rèsta cumpàgna'' || La ma<
|}
==== » Nùmar ====
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:9pt; width:99%;"
|-
| bgcolor="#E4E4E4"|'''NÙMAR'''
| colspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|'''CARDNÀI''' || colspan="6" bgcolor="#E4E4E4"|'''URDNÀI'''
|-
| bgcolor="#CCFF66"|In ciffri||bgcolor="#EEE8AA"|in létri ||bgcolor="#EEE8AA"|IPA ||bgcolor="#ADD8E6"|
|-
| bgcolor="#CCFF99"|'''0''' ||'''śèr''' ||/'zεr/ ||-- ||-- ||-- ||-- ||-- ||--
|-
| bgcolor="#CCFF99"|'''1''' ||'''òṅ''' ||/'ɔŋ/ ||'''prim''' ||1m ||/'prim/ ||'''prima''' ||1ma ||/'prima/
|-
| bgcolor="#CCFF99"|'''2''' ||'''dū''' ||/'du:/ ||'''secónd''' ||2nd ||/se'cond/ ||'''secónda''' ||2nda ||/'se'conda/
|-
Riga 438:
==== » Ségn Śudiacài ====
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:10pt; width:99%;"
! Itagliàṅ ||
|- bgcolor="#FFF0F5"
| '''Miranduléś''' || '''Bric'''<br /> ['brik] || '''Tòr'''<br /> ['tɔr] || '''Śmèj'''<br /> ['zmεj] || '''Càncar'''<br /> ['kaŋkar] || '''Lèòṅ'''<br /> [lε'ɔŋ] || '''Vérgin'''<br /> ['verʤin] || '''Balànsa'''<br /> [ba'laŋsa] || '''Scurpiòṅ'''<br /> [scur'pjɔŋ] || '''Sagitàri'''<br /> [saʤi'tari] || '''Capricòran'''<br /> [kapri'kɔran] || '''Aquàri'''<br /> [a'kwari] || '''Pés'''<br /> ['pes]
Riga 452:
| '''GÈNAR''' || '''NÙMAR''' || bgcolor=white| || bgcolor=yellow| || bgcolor=orange| || bgcolor=red| || bgcolor=pink| || bgcolor=purple| || bgcolor=blue| || bgcolor=turquoise| || bgcolor=green| || bgcolor=grey| || bgcolor=brown| || bgcolor=black|
|- bgcolor="#E0FFFF" align=center
!rowspan="2"|
| '''singulàr''' || Biànc || Śal || Aràns || Rós || Róśa || Vióla || Blu || Celèst || Vérd || Griś || Maròṅ || Négar
|- bgcolor="#E0FFFF" align=center
| '''pluràl''' || Biànc || Śai || Aràns || Rós || Róśa || Vióla || Blu || Celèst || Vérd || Griś || Maròṅ || Négar
|- bgcolor="#FFF0F5" align=center
!rowspan="2"|
| '''singulàr''' || Biànca || Śala || Arànsa || Rósa || Róśa || Vióla || Blu || Celèsta || Vérda || Griśa || Maróna || Négra
|- bgcolor="#FFF0F5" align=center
Riga 465:
==== » Fruta ====
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:6pt; width:99%;"
|-
|[[File:Nectarine.jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:N%C3%
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:Blueberries.jpg|110x60px]]
|[[File:Raspberries04.jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:Feige-Schnitt.png|110x60px]]
|[[File:Watermelons.jpg|110x60px]]
|[[File:
|- style="font-size: 73%; background-color: yellow;"
|pèrśac
Riga 496:
|}
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:8pt; width:99%;"
|-
|[[File:
|[[File:PearPhoto.jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:Bananas white background DS.jpg|110x60px]]
|[[File:Ananas~
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:Lemon.jpg|110x60px]]
|[[File:O%C5%
|[[File:Arachis-hypogaea-(peanuts).jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:Kokosnuss-Coconut.jpg|110x60px]]
|[[File:
|- style="font-size: 73%; background-color: yellow;"
|póm
Riga 531:
==== » Vardùra ====
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:6pt; width:99%;"
|-
|[[File:
|[[File:Asparagus-Bundle.jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:
|[[File:Carottes ayant poussé de façon bizarre 20101102.jpg|110x60px]]
|[[File:Cauliflower.JPG|110x60px]]
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:Fenchelknolle.jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|- style="font-size: 73%; background-color: yellow;"
|articiòc
Riga 563:
|sedròṅ
|sèlar
|śéś
|sigóla
|véna
|}
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:6pt; width:99%;"
|-
|[[File:Basil3800ppx.jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:Lens culinaris seeds.jpg|110x60px]]
|[[File:Aubergine.jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:
|[[File:Tomatoes plain and sliced.jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:ZuckerhutPflanzeKopf.jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:
|[[File:Courgette.jpg|110x60px]]
|- style="font-size: 73%; background-color: yellow;"
|baśilìc
|funś
|furmènt • graṅ
|furmintòṅ
|lintécia
Riga 601:
|}
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:6pt; width:99%;"
|-
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:Capsicum1.jpg|110x60px]]
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:
|[[File:Wirsingkohl.jpg|110x60px]]
|- style="font-size: 73%; background-color: yellow;"
Riga 637:
In Miranduléś gl'agetìṿ dimustratìṿ (ch'i càmbian in relasiòṅ a 'l gènar e a 'l nùmar) i ś dróan sèmpar insém a gl'avèrub ad puśisiòṅ cuma in francéś.
{| class="wikitable" style="text-align:left; line-height:9pt; width:99%;"
|- bgcolor=#f0f0f0 align=center
|width="70"|'''Nùmar
Riga 647:
|- bgcolor="#FFF0F5"
!rowspan="8"| Singulàr
!rowspan="4"|
!rowspan="2"| Davśèṅ a chi dascór
| Cunsunànt
| '''cal''' + '''chè''' - ''Cal gat chè 'l à bèla magnâ''
| '''questo''' - ''Questo gatto ha già mangiato''
|-
| Vucàla
| '''c’l''' + '''chè''' - ''C'l àlbar chè al fà na bèla òra''
Riga 661:
| '''cal''' + '''lè''' - ''Ślung-um cal lìbar lè''
| '''quello''' / '''quel''' - ''Passami quel libro''
|-
| Vucàla
| '''c’l''' + '''lè''' - ''C'l óm lè al s ciàma Antóni''
| '''quell’''' - ''Quell'uomo si chiama Antonio''
|- bgcolor="#FFF0F5"
!rowspan="4"|
!rowspan="2"| Davśèṅ a chi dascór
| Cunsunànt
| '''cla''' + '''chè''' - ''Cla gata chè 'l à bèla magnâ''
| '''questa''' - ''Questa gatta ha già mangiato''
|-
| Vucàla
| '''cl’''' + '''chè''' - ''Cl'uàta chè l'è mója''
Riga 680:
| '''cla''' + '''lè''' - ''Ślung-um cla nóś lè''
| '''quella''' - ''Passami quella noce''
|-
| Vucàla
| '''cl’''' + '''lè''' - ''Cl'ua lè l'è śèrba''
Riga 686:
|- bgcolor="#FFF0F5"
!rowspan="8"| Pluràl
!rowspan="4"|
!rowspan="2"| Davśèṅ a chi dascór
| Cunsunànt
| '''chi''' + '''chè''' - ''Chi gat chè i aṅ bèla magnâ''
| '''questi''' - ''Questi gatti hanno già mangiato''
|-
| Vucàla
| '''chi''' + '''chè''' - ''Chi àlbar chè i faṅ na bèla òra''
Riga 700:
| '''chi''' + '''lè''' - ''Ślung-um chi lìbar lè''
| '''quei''' - ''Passami quei libri''
|-
| Vucàla
| '''chi''' + '''lè''' - ''Chi óm lè i s ciàman Antóni''
| '''quegli''' - ''Quegli uomini si chiamano Antonio''
|- bgcolor="#FFF0F5"
!rowspan="4"|
!rowspan="2"| Davśèṅ a chi dascór
| Cunsunànt
| '''cal''' + '''chè''' - ''Cal gati chè i aṅ bèla bvû''
| '''queste''' - ''Queste gatte hanno già bevuto''
|-
| Vucàla
| '''chi''' + '''chè''' - ''Pòrt-at tèg chi aśni lè in dal ciùś dal péguri''
Riga 719:
| '''cal''' + '''lè''' - ''Cal fòrbśi lè i èṅ ruśnènti''
| '''quelle''' - ''Quelle forbici sono arrugginite''
|-
| Vucàla
| '''chi''' + '''lè''' - ''Taja chi urtìghi lè cun la mśóra''
Riga 728:
A difarénsa d'l itagliàṅ, in dua 'l agetìṿ pusesìṿ al dipénd sèmpar dla parsòna, dal gènar e dal nùmar, in Miranduléś a cònta sōl la parsòna, a part al pusesìṿ dal prima e secónda persòna pluràla in dua 'l agetìṿ p'r al fémni al cambia.
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:10pt; width:99%;"
! || 1<sup>a</sup> singulàra || 2<sup>a</sup> singulàra || 3<sup>a</sup> singulàra || 1<sup>a</sup> pluràla || 2<sup>a</sup> pluràla || 3<sup>a</sup> pluràla
|- bgcolor="#FFF0F5"
| Miranduléś || '''mè''' ['mε] || '''tò''' ['tɔ] || '''sò''' ['sɔ] || '''nòstar''' ['nɔstar] <small>m.</small> <br /> '''nòstra''' ['nɔstra] <small>f.s.</small> • '''nòstri''' ['nɔstri] <small>f.p.</small> || '''vòstar''' ['vɔstar] <small>m.</small> <br /> '''vòstra''' ['vɔstra] <small>f.s.</small> • '''vòstri''' ['vɔstri] <small>f.p.</small> || '''lōr''' ['lo:r]
|-
| Itagliàṅ || ''mio'' • ''miei'' <br /> ''mia'' • ''mie'' || ''tuo'' • ''tuoi'' <br /> ''tua'' • ''tue'' || ''suo'' • ''suoi'' <br /> ''sua'' • ''sue'' || ''nostro'' • ''nostri'' <br /> ''nostra'' • ''nostre'' || ''vostro'' • ''vostri'' <br /> ''vostra'' • ''vostre'' || ''loro''
|}
Riga 739:
==== » Agetìṿ Minga Definî ====
'L agetìṿ minga definî a s dróa quànd a s dascór ad quèi, ad bèsti o ad parsòni sénsa indicàr-'n al nùmar precìś e al qualità. In Miranduléś al s dróa sèmpar a 'l pluràl a part '''gnanc un''' ch'al và sèmpar a 'l sigulàr.
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:10pt; width:99%;"
|- bgcolor="#020202"
|- align=center
|
|| singulàr
|colspan="8" | pluràl
|- bgcolor="#E0FFFF" align=center style="font-size: 85%;"
|
|- bgcolor="#FFF0F5" align=center style="font-size: 85%;"
|
|- bgcolor="#FFFFE0" align=center style="font-size: 85%;"
| '''itagliàṅ''' || nessuno • neanche uno || ciascuno • ogni • qualunque • qualsiasi • qualsivoglia • tutti • cadauno || pochi || certi • taluni || altri || alcuni • qualche • vari • diversi || molti • alquanti • parecchi || tanti || troppi
Riga 758:
Gl'agetìṿ interugatìṿ i sarvìsan par tacàr na dmanda e in Miranduléś in èṅ dū, '''che''' e '''quànt''', druâ sèmpar sénsa artìcul e prima di nóm. I pōlan èsar mis in dmandi dirèti (Che bèstia tîṅ-la l'Èlide in cà? • ''Che animale tiene Elide in casa?'') o minga dirèti (Dì-'m che bèstia tîṅ-la l'Èlide in cà. • ''Dimmi che animale tiene Elide in casa.''). Quànd i agetìṿ ad prima i sarvìsan par furmàr di eslamasiòṅ, i tōśan al nóm 'd agetìṿ eslamatìṿ ma a gh'è da tgnir a mènt che al '''che''' interugatìṿ in Miranduléś al dvénta '''ac'''.
{| class="wikitable" style="text-align:left; line-height:10pt; width:99%;"
|- align=center
| || '''gèn./nùm.''' || '''Itagliàṅ''' || '''Miranduléś'''
|-
!rowspan="6"| Agetìṿ Interugatìṿ <br /><br /> <big>?</big>
| '''--''' || '''Che''' • ''Che lavoro fa tua sorella?'' || '''Che''' • ''Che lavōr fà-la tò surèla?''
Riga 774:
|- bgcolor="#FFFFCC"
| '''f.p.''' || '''Quante''' • ''Quante lingue conoscono?'' || '''Quànti''' • ''Quànti léngui saṅ-i lì lōr?''
|-
!rowspan="6"| Agetìṿ Esclamatìṿ <br /><br /> <big>!</big>
| '''--''' || '''Che''' • ''Che macello è successo!'' || '''Ac''' • ''Ac masèl ch'a gh'è gnû!''
Riga 799:
* débula o àtuna.
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:9pt; width:99%;"
|-
| bgcolor="#E4E4E4"|'''PARSÓNA'''
| colspan="3" bgcolor="#E4E4E4"|'''SUGÈT''' || colspan="4" bgcolor="#E4E4E4"|'''CUMPLEMÈNT'''
|-
| bgcolor="#CCFF66"|fórma||bgcolor="#EEE8AA"|facultatìṿ||bgcolor="#F0E68C"|ubligatòri||bgcolor="#F0E68C"|itagliàṅ</small>||bgcolor="#ADD8E6"|tònic ||bgcolor="#ADD8E6"|itagliàṅ ||bgcolor="#FFC0CB"|àtun ||bgcolor="#FFC0CB"|itagliàṅ
|-
| bgcolor="#CCFF99"|1ª singulàra ||[mè] ||a ||io ||mè ||me ||m ||mi
|-
| bgcolor="#CCFF99"|2ª singulàra ||[tè] ||at <small>prima dna cunsunànta</small><br />’t <small>prima dna vucàla</small><br />ta <small>in dal fórmi negatìvi (prima ad ''N'') o prima 'd un cumplemènt àtun</small> ||tu ||tè ||te ||t ||ti
|-
| bgcolor="#CCFF99"|3ª singulàra
|-
| bgcolor="#CCFF99"|3ª singulàra
|-
| bgcolor="#CCFF99"|3ª singulàra p'r i vérub minga persunài||-- ||a ||-- ||-- ||-- ||-- ||--
|-
| bgcolor="#CCFF99"|1ª pluràla
|-
| bgcolor="#CCFF99"|1ª pluràla
|-
| bgcolor="#CCFF99"|2ª pluràla
|-
| bgcolor="#CCFF99"|2ª pluràla
|-
| bgcolor="#CCFF99"|3ª pluràla
|-
| bgcolor="#CCFF99"|3ª pluràla
|}
Riga 842:
La tèrsa parsóna pluràra, a difarénsa d'l itagliàṅ, la n càmbia mia a secónd dal gènar. S'a s vōl réndar ciàr s'al grup ad parsóni i èṅ di masć o dal fémni, a gh'è da métar prima ad ''lōr'':
* '''chi''' - s'a s trata ad masć davśèṅ a chi dascór • ''chi lōr i
* '''lì''' - s'a s trata ad masć luntàṅ da chi dascór • ''lì lōr i
* '''che''' - s'a s trata ad fémni davśèṅ a chi dascór • ''che lōr i
* '''lé''' - s'a s trata ad fémni luntàṅ da chi dascór • ''lé lōr i
Dascórs cuntràri par chi atri parsóni pluràli: in itagliàṅ NOI e VOI i n càmbian mai a secónd dal gènar. In Miranduléś invéci a s dróa NUÀTRI e VUÀTRI s'al grup l'è fat sōl ad fémni.
Riga 856:
In Miranduléś i prunóm dimustratìṿ (ch'i càmbian in relasiòṅ a 'l gènar e a 'l nùmar), a difarénsa d'l itagliàṅ, i èṅ fat in na manéra difarènta da gl'agetìṿ dimustratìṿ ma i dróan listés gl'avèrub ad puśisiòṅ. I ènan dū al manéri ad prununciàr chi punóm lè a 'l inìsi, [kw] o [kv], quésta chè l'è quéla più vècia e l'è drē a dascumparìr dal tut.
{| class="wikitable" style="text-align:left; line-height:11pt; width:99%;"
|- bgcolor="#EBC2AF"
|Gènar
Riga 864:
|Itagliàṅ
|-
| rowspan="4" |
| rowspan="2" |Singulàr
| davśèṅ
| '''quést chè''' / '''qvést chè''' - ''Quést chè 'l è mè anvō''
| '''questo''' - ''Questo è mio nipote''
Riga 875:
|-
| rowspan="2" |Pluràł
| davśèṅ
| '''quìst chè''' / '''qvìst chè''' - ''Quìst chè i èṅ di curtèi''
| '''questi''' - ''Questi sono dei coltelli''
Riga 883:
| '''quelli''' - ''Quelli hanno il raffreddore''
|-
| rowspan="4" |
| rowspan="2" |Singulàr
| davśèṅ
| '''quésta chè''' / '''qvésta chè''' - ''Quésta chè l'è la mè mistra''
| '''questa''' - ''Questa è la mia maestra''
Riga 894:
|-
| rowspan="2" |Pluràł
| davśèṅ
| '''quìsti chè''' / '''qvìsti chè''' - ''Quìsti chè i śógan mèg''
| '''queste''' - ''Queste giocano con me''
Riga 909:
|- bgcolor="#020202"
|- align=center
| '''Miranduléś''' || ad <br /> ’d <small>prima dna vucàla</small> || a || da || in || cun || su || par<br /> p'r <small>prima dna vucàla</small> || tra || fra
|- bgcolor=#f0f0f0 align=center
| '''Itagliàṅ''' || di || a || da || in || con || su || per || tra || fra
Riga 936:
==== » Prepuśisiòṅ articulàdi ====
{| class="wikitable" style="text-align:left; line-height:10pt; width:99%;"
|- bgcolor="#020202"
|- align=center
| || '''ad''' || '''a''' || '''da''' || '''in''' || '''cun''' || '''su''' || '''par''' || '''tra/fra'''
|- bgcolor=#E0FFFF align=left
|
|- bgcolor=#E0FFFF align=left
|
|- bgcolor=#FFE4E1 align=left
|
|- bgcolor=#FFE4E1 align=left
|
|}
Riga 989:
* '''trapasâ pròsim''' (imparfèt+p.p.), druâ quànd un quèl 'l è sucès da dimóndi tèmp (''A iva magnâ na mugnàga'' → ''Avevo mangiato un'albicocca'')
* '''futùr anteriōr''' (futùr+p.p.), druâ p'r indicàr un fat incóra da far ch'al darà vita a 'n àtar quèl (''Quànd a 'rò magnâ, a dasparéć'' → ''Quando avrò mangiato, sparecchierò'', lit. ''Quando avrò mangiato, sparecchio'').
'''PREŚÈNT''' (''Presente'')
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:11pt; width:99%;"
|- bgcolor=#f0ffff
| ||colspan="2"|1ª Cugnugasiòṅ '''-ÀR'''<br />eś. '''magn'''-''àr'' (''mangiare'') ||colspan="2"|2ª Cugnugasiòṅ '''-AR'''<br />eś. '''nàs'''-''ar'' (''nascere'') ||colspan="2"|3ª Cugnugasiòṅ <small>(vérub incuatìṿ)</small> '''-ÌR'''<br />eś. '''fin'''-''ìr'' (''finire'')
|- bgcolor=#FFF0F5 style="font-size: 80%;"
| sugèt || || dmanda || || dmanda || || dmanda
|-
| [mè] a || '''-ø''' → magn || magn-j-a [mè]? || '''-ø''' → nas || nas-j-a [mè]? || '''-ìs''' → finìs || finìs-j-a [mè]?
|- bgcolor=#f0f0f0
| [tè] at || '''-ø''' → magn || magn-at [tè]? || '''-ø''' → nas || nas-at [tè]? || '''-ìs''' → finìs || finìs-at [tè]?
|-
| [lò/lē] al/la || '''-a''' → magna || magn-al [lò]?/magn-la [lē]? || '''-ø''' → nas || nas-al [lò]?/nas-la [lē]? || '''-ìs''' → finìs || finìs-al [lò]?/finìs-la [lē]?
|- bgcolor=#f0f0f0
| [nuàtar] a || '''-ém''' → magném || magném-j-a [nuàtar]? || '''-ém''' → nasém || nasém-j-a [nuàtar]? || '''-ém''' → finém || finém-j-a [nuàtar]?
|-
| [vuàtar] a || '''-â''' → magnâ || magnâ-v [vuàtar]? || '''-î''' → nasî || nasî-v [vuàtar]? || '''-î''' → finî || finî-v [vuàtar]?
|- bgcolor=#f0f0f0
| [lōr] i || '''-an''' → màgnan || magn-i [lōr]? || '''-an''' → nàsan || nas-i [lōr]? || '''-ìsan''' → finìsan || finìs-i [lōr]?
|}
Line 1 025 ⟶ 1 024:
Cugnugànd i vérub a gh'è sèmpar da tgnir a mènt che in Miranduléś al vucàli '''O''' e '''E''' ch'i pèrdan 'l asènt tònic, da spés i s arbàsan ad tôṅ, dvintànd acsè '''U''' e '''I''' o anc sparénd dal tut.
{| class="wikitable" style="text-align:left; line-height:11pt; width:99%;"
|- bgcolor=#f0ffff align=center
| || 1ª Cugnugasiòṅ '''-ÀR'''<br />eś. '''tint'''-''àr'' (''tentare'')|| 1ª Cugnugasiòṅ '''-ÀR'''<br />eś. '''śug'''-''àr'' (''giocare'')|| 2ª Cugnugasiòṅ '''-AR'''<br />eś. '''bév'''-''ar'' (''bere'')|| 2ª Cugnugasiòṅ '''-AR'''<br />eś. '''dascór'''-''ar'' (''parlare'')|| 3ª Cugnugasiòṅ '''-ÌR''' <small>(minga incuatìṿ)</small><br />eś. '''sint'''-''ìr'' (''sentire'')|| 3ª Cugnugasiòṅ '''-ÌR''' <small>(minga incuatìṿ)</small><br />eś. '''durm'''-''ìr'' (''dormire'')
Line 1 046 ⟶ 1 045:
I vérub dla tèrsa cugnugasiòṅ minga '''incuatìṿ''' i s cògnugan cuma quéi dla 2ª cugnugasiòṅ.
{| class="wikitable" style="text-align:left; line-height:11pt; width:99%;"
|- bgcolor=#f0ffff align=center
| || ÈSAR (''essere'')|| AVÉR (''avere'')|| PSÉR (''potere'')|| VLÉR (''volere'')|| TŌR (''prendere'')|| DIR (''dire'') || FAR (''fare'') || TGNIR (''tenere'') || ANDÀR (''andare'') || VGNIR (''venire'')
Line 1 063 ⟶ 1 062:
|}
Chè 'd sōvar a gh'è na lista di vérub minga regulàr più impurtànt.
* Al vérub AVÉR in tabèla 'l è in dla sò fórma 'd auśiliàri. In Miranduléś, p'r avér-al in dla sò fórma ad vérub nurmàl, a gh'è da śuntàr-ag prima 'l avérub '''GH’''' (''A gh'ò'' → ''Io ho'', ''At gh'à'' → ''Tu hai'',
* Al vérub ''DOVERE'' d'l Itagliàṅ in Miranduléś a n gh'è minga. A 'l sò pòst a s dróa sèmp'r al vérub AVÉR e pò la prepuśiòṅ ''DA'', cuma in Ingléś (''A gh'ò da scapàr via'' → ''I have to escape'' → ''Devo fuggire'');
* Al vérub ''AMARE'' d'l Itagliàṅ in Miranduléś a n gh'è minga. A 'l sò pòst a s dróa sèmp'r al vérub VLÉR e pò BÈṄ (''A t vój bèṅ'' → ''Ti voglio bene'' → ''Ti amo'');
'''IMPARFÈT''' (''Imperfetto'')
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:11pt; width:99%;"
|- bgcolor=#f0ffff
| ||colspan="2"|1ª Cugnugasiòṅ '''-ÀR'''<br />eś. '''magn'''-''àr'' (''mangiare'') ||colspan="2"|2ª Cugnugasiòṅ '''-AR'''<br />eś. '''nàs'''-''ar'' (''nascere'') ||colspan="2"|3ª Cugnugasiòṅ <small>(vérub incuatìṿ)</small> '''-ÌR'''<br />eś. '''fin'''-''ìr'' (''finire'')
|- bgcolor=#FFF0F5 style="font-size: 80%;"
| sugèt || || dmanda || || dmanda || || dmanda
|-
| [mè] a || '''-àva''' → magnàva || magnàv-j-a [mè]? || '''-ìva''' → nasìva || nasìv-j-a [mè]? || '''-ìva''' → finìva || finìv-j-a [mè]?
|- bgcolor=#f0f0f0
| [tè] at || '''-àv''' → magnàv || magnàv-at [tè]? || '''-ìv''' → nasìv || nasìv-at [tè]? || '''-ìv''' → finìv || finìv-at [tè]?
|-
| [lò/lē] al/la || '''-àva''' → magnàva || magnàv-al [lò]?/magnàv-la [lē]? || '''-ìva''' → nasìva || nasìv-al [lò]?/nasìv-la [lē]? || '''-ìva''' → finìva || finìv-al [lò]?/finìv-la [lē]?
|- bgcolor=#f0f0f0
| [nuàtar] a || '''-àvan''' → magnàvan || magnàvan [nuàtar]? || '''-ìvan''' → nasìvan || nasìvan [nuàtar]? || '''-ìvan''' → finìvan || finìvan [nuàtar]?
|-
| [vuàtar] a || '''-àvi''' → magnàvi || magnàvi-v [vuàtar]? || '''-ìvi''' → nasìvi || nasìvi-v [vuàtar]? || '''-ìvi''' → finìvi || finìvi-v [vuàtar]?
|- bgcolor=#f0f0f0
| [lōr] i || '''-àvan''' → magnàvan || magnàv-i [lōr]? || '''-ìvan''' → nasìvan || nasìv-i [lōr]? || '''-ìvan''' → finìvan || finìv-i [lōr]?
|}
In d'l Imparfèt dla prima parsòna pluràla, in dal dmandi, a n gh vōl mai al prunóm ubligatòri, acsè cum a sucéd ad sòlit par la secónda parsòna pluràla.
'''FUTÙR''' (''Futuro Semplice'')
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:11pt; width:99%;"
|- bgcolor=#f0ffff
| ||colspan="3"|Miranduléś ||colspan="2"|Français
|- bgcolor=#FFF0F5 style="font-size: 80%;"
| parsòna ||Preśènt dal vérub AVÉR ||Auśiliàri AVÉR || Futùr dal vérub CANTÀR || Présent du verbe AVOIR || Futur simple du verbe CHANTER
|-
| 1ª sing. || [mè] a gh’'''ò''' || [mè] a-j-'''ò''' || [mè] a cantar'''ò''' || j’'''ai''' || je chanter'''ai'''
|- bgcolor=#f0f0f0
| 2ª sing. || [tè] at gh’'''à''' || [tè] 't '''à''' || [tè] at cantar'''à''' || tu '''as''' || tu chanter'''as'''
|-
| 3ª sing. || [lò] al gh’'''à''' || [lò] 'l '''à''' || [lò] al cantar'''à''' || il '''a''' || il chanter'''a'''
|- bgcolor=#f0f0f0
| 1ª plur. || [nuàtar] a gh’'''ém''' || [nuàtar] a-j-'''ém''' || [nuàtar] a cantar'''ém''' || nous av'''ons''' || nous chanter'''ons'''
|-
| 2ª plur. || [vuàtar] a gh’'''î''' || [vuàtar] a '''î''' || [vuàtar] a cantar'''î''' || vous av'''ez''' || vous chanter'''ez'''
|- bgcolor=#f0f0f0
| 3ª plur. || [lōr] i gh’'''aṅ''' || [lōr] i '''aṅ''' || [lōr] i cantar'''àṅ''' || ils '''ont''' || ils chanter'''ont'''
|}
Line 1 116 ⟶ 1 113:
Al futùr di vérub in Miranduléś al s fà cumpagn a 'l Francéś: a s tōś al vérub AVÉR a 'l preśènt e pò a 'l s śònta a 'l vérub da cugnugàr a 'l infinî.
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:11pt; width:99%;"
|- bgcolor=#f0ffff
| ||colspan="2"|1ª Cugnugasiòṅ '''-ÀR'''<br />eś. '''magn'''-''àr'' (''mangiare'') ||colspan="2"|2ª Cugnugasiòṅ '''-AR'''<br />eś. '''nàs'''-''ar'' (''nascere'') ||colspan="2"|3ª Cugnugasiòṅ <small>(vérub incuatìṿ)</small> '''-ÌR'''<br />eś. '''fin'''-''ìr'' (''finire'')
|- bgcolor=#FFF0F5 style="font-size: 80%;"
| sugèt || || dmanda || || dmanda || || dmanda
|-
| [mè] a || '''-ò''' → magnarò || magnarò-j-a [mè]? || '''-ò''' → nasarò || nasarò-j-a [mè]? || '''-ò''' → finirò || finirò-j-a [mè]?
|- bgcolor=#f0f0f0
| [tè] at || '''-à''' → magnarà || magnarà't [tè]? || '''-à''' → nasarà || nasarà't [tè]? || '''-à''' → finirà || finirà't [tè]?
|-
| [lò/lē] al/la || '''-à''' → magnarà || magnarà'l [lò]?/magnarà-la [lē]? || '''-à''' → nasarà || nasarà'l [lò]?/nasarà-la [lē]? || '''-à''' → finirà || finirà 'l [lò]?/finirà-la [lē]?
|- bgcolor=#f0f0f0
| [nuàtar] a || '''-ém''' → magnarém || magnarém-j-a [nuàtar]? || '''-ém''' → nasarém || nasarém-j-a [nuàtar]? || '''-ém''' → finirém || finirém-j-a [nuàtar]?
|-
| [vuàtar] a || '''-î''' → magnarî || magnarî-v [vuàtar]? || '''-î''' → nasarî || nasarî-v [vuàtar]? || '''-î''' → finirî || finirî-v [vuàtar]?
|- bgcolor=#f0f0f0
| [lōr] i || '''-aṅ''' → magraràṅ || magraràṅ-i [lōr]? || '''-aṅ''' → nasaràṅ || nasaràṅ-i [lōr]? || '''-aṅ''' → finiràṅ || finiràṅ-i [lōr]?
|}
'''PASÂ PRÒSIM''' (''Passato Prossimo'')
Line 1 140 ⟶ 1 136:
Cuma p'r 'l Itagliàṅ, al pasâ pròsim al descrìv n'asiòṅ ch'la gh'è bèla stada e ch'l'è anc finìda. Al s fà miténd insém al preśènt indicatìṿ dal vérub ÈSAR (in gènar p'r i vérub riflesìṿ o i vérub ad cundisiòṅ o ad muimènt ch'i èṅ minga tranśitìṿ) o AVÉR (ad sòlit p'r i vérub tranśitìṿ) cun al [[partisìpi pasâ]] dal vérub in quistiòṅ. Quànd a 'l inìsi a s dróa al vérub ÈSAR e al sugèt l'è na fémna, al ''partisìpi pasâ'' al gh'à da tgnir cònt dal gènar e dal nùmar.
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:11pt; width:99%;"
|- bgcolor=#f0ffff
| Parsóna || Gènar || Sugèt || colspan="2"|1ª Cugnugasiòṅ '''-ÀR'''<br />eś. '''magn'''-''àr'' (''mangiare'') ||colspan="2"|2ª Cugnugasiòṅ '''-AR'''<br />eś. '''nàs'''-''ar'' (''nascere'') ||colspan="2"|3ª Cugnugasiòṅ <small>(vérub incuatìṿ)</small> '''-ÌR'''<br />eś. '''fin'''-''ìr'' (''finire'')
|- bgcolor=#FFF0F5 style="font-size: 80%;"
| || masć • fémna || prunóm || || dmanda || || dmanda || || dmanda
|-
| rowspan="2"|1ª sing. ||
|- bgcolor=#f0f0f0
|
|-
| rowspan="2"|2ª sing. ||
|- bgcolor=#f0f0f0
|
|-
| rowspan="2"|3ª sing. ||
|- bgcolor=#f0f0f0
|
|-
| rowspan="2"|1ª plur. ||
|- bgcolor=#f0f0f0
|
|-
| rowspan="2"|2ª plur. ||
|- bgcolor=#f0f0f0
|
|-
| rowspan="2"|3ª plur. ||
|- bgcolor=#f0f0f0
|
|}
Line 1 175 ⟶ 1 171:
I ''vérub sintagmàtic'' i èṅ di vérub ch'i èṅ '''fat sù''' miténd insém più elemènt, prima un vérub è pò 'n avérub lucatìṿ, dand-ag un valōr difarènt. Chi vérub chè, ch'i sarésan pò i [[phrasal verb]] d'l [[Inglés|Ingléś]] e ch'i èṅ druâ dimóndi anc in dal [[Tedèsch|Tedésc]], i n s càtan minga facilmènt invéci in dal [[Languv latén|Léngui rumànśi]] a part 'l [[Itagliàn|Itagliàṅ]] e, incóra da piò, in di [[Dialét Gal-Itàlic]] cum 'l è pò anc al Miranduléś.
{| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:8pt; width:99%;"
|-
| colspan="2" |vérub
| colspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|'''SÙ'''<br />''su'' || colspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|'''ŚÒ'''<br />''giù'' || colspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|'''AVÀNTI/DAVÀNTI'''<br />''avanti/davanti'' || colspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|'''INDRĒ/DADRĒ'''<br />''dietro/indietro'' || colspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|'''DÈNTAR'''<br />''dentro'' || colspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|'''FÓRA'''<br />''fuori'' || colspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|'''VIA'''<br />''via'' || colspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|'''SÓTA'''<br />''sotto'' || colspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|'''SŌVAR'''<br />''sopra''
|-
| bgcolor="#CCFF66"| ||bgcolor="#EEE8AA"| ||bgcolor="#CCFF66"|Mir. ||bgcolor="#EEE8AA"|It. ||bgcolor="#CCFF66"|Mir. ||bgcolor="#EEE8AA"|It. ||bgcolor="#CCFF66"|Mir. ||bgcolor="#EEE8AA"|It. ||bgcolor="#CCFF66"|Mir. ||bgcolor="#EEE8AA"|It. ||bgcolor="#CCFF66"|Mir. ||bgcolor="#EEE8AA"|It. ||bgcolor="#CCFF66"|Mir. ||bgcolor="#EEE8AA"|It. ||bgcolor="#CCFF66"|Mir. ||bgcolor="#EEE8AA"|It. ||bgcolor="#CCFF66"|Mir. ||bgcolor="#EEE8AA"|It. ||bgcolor="#CCFF66"|Mir. ||bgcolor="#EEE8AA"|It.
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|A<br />N<br />D<br />À<br />R ||rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|A<br />N<br />D<br />A<br />R<br />E ||a vag sù ||<
|- style="font-size: 60%;"
| i prèsi dal cà i èṅ andâ sù dimóndi ||<
|- style="font-size: 60%;"
| bgcolor="#E4E4E4"|B<br />U<br />T<br />À<br />R ||bgcolor="#E4E4E4"|B<br />U<br />T<br />T<br />A<br />R<br />E || || ||al taramòt 'l à butâ śò la mè cà ||<
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|C<br />A<br />T<br />À<br />R ||rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|T<br />R<br />O<br />V<br />A<br />R<br />E ||cata sù al lìbar da par tèra ||raccogli il libro da terra || || || || || || || || ||a m sòn catâ fóra da tut ||mi sono trovato estromesso da tutto || || || || || ||
|- style="font-size: 60%;"
| || || || || || || || || || ||cata fóra subìt i lìbar ch't à tòlt! ||rendi immediatamente i libri che hai preso! || || || || || ||
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|C<br />A<br />V<br />À<br />R ||rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|T<br />O<br />G<br />L<br />I<br />E<br />R<br />E || || ||prima ad far al bagn, a gh'è da cavàr-as śò ||prima di fare il bagno, bigogna spogliarsi || || || || || || ||cava fóra un cunèṅ da 'l cilìndar s'at sē bòṅ ||estrai un coniglio dal cilindro se ne sei capace ||cava via al turàć acsè a psém bévar ||stappa il turacciolo affiché si possa bere || || || ||
|- style="font-size: 60%;"
| || ||cava śò ch'à gh'ò fam ||scola la pasta che ho fame || || || || || || || || || || || || || ||
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="3" bgcolor="#E4E4E4"|D<br />A<br />R ||rowspan="3" bgcolor="#E4E4E4"|D<br />A<br />R<br />E ||dà-gh sù! ||alza il volume! || dà-gh śò! ||abbassa il volume! || || ||a t dag indrē cal tabàr chè ||ti restituisco questo mantello ||a gh dag dèntar ||<
|- style="font-size: 60%;"
| a gh dag sù! ||ci rinuncio || dà-gh śò a chi laśaròṅ! ||picchia quei lazzaroni! || || || || ||a gh'ò dâ dèntar la màchina vècia par tōr un gipòṅ ||ho scontato la macchina vecchia per prendere un suv || || ||mè fradèl al dà via di vulantèṅ ||mio fratello distribuisce volantini || || || ||
Line 1 202 ⟶ 1 198:
| || ||ad sira mè a dag śò a la pólvra ||io spolvero di sera || || || || || || || || ||ma và a dar via al cûl! ||ma vaffanculo! || || || ||
|- style="font-size: 60%;"
| bgcolor="#E4E4E4"|D<br />I<br />R ||bgcolor="#E4E4E4"|D<br />I<br />R<br />E || || || || || || ||dir a drē i quèi a n và minga bèṅ ||sparlare di qualcuno non va bene || || || || || || || || || ||
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|F<br />A<br />R ||rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|F<br />A<br />R<br />E ||a fag sù la mè ròba ||raccolgo le mie cose || || ||a m fag avànti ||mi propongo ||a m fag indrē ||declino la proposta || || ||al Milan 'l à fat fóra 'l Ajax ||<
|- style="font-size: 60%;"
| i vérub sintagmàtic i èṅ fat sù miténd insém più elemènt ||i verbi sintagmatici sono composti mettendo assieme più elementi || || || || || || || || ||a t fag fóra ||<
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|G<br />N<br />I<br />R ||rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|V<br />E<br />N<br />I<br />R<br />E ||a vegn sù ||<
|- style="font-size: 60%;"
| || || || || || || || || || ||'l è gnû fóra biastmànd ||<
|- style="font-size: 60%;"
| bgcolor="#E4E4E4"|L<br />A<br />V<br />À<br />R ||bgcolor="#E4E4E4"|L<br />A<br />V<br />A<br />R<br />E || || ||a lav śò 'sta basóra ||laverò i piatti oggi pomeriggio || || || || || || || || ||lava via cla màcia dal mè braghi ||elimina quella macchia dai miei pantaloni || || || ||
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|M<br />A<br />N<br />D<br />À<br />R ||rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|M<br />A<br />N<br />D<br />A<br />R<br />E ||cun i mè cuć a-j-ò manda sù la Sara Tommazi ||con le mie spinte ho fatto emergere Sara Tommazi ||in dla vita a-j-ò mandâ śò dimóndi ròsp ||<
|- style="font-size: 60%;"
| || ||s'at gh'à la bóca pina 'l è méj ch'at mand śò ||se hai la bocca piena è meglio se deglutisci ||s'at mandìs avànti tò fiōl i sarésan da la tò banda ||<
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="4" bgcolor="#E4E4E4"|M<br />É<br />T<br />A<br />R ||rowspan="4" bgcolor="#E4E4E4"|M<br />E<br />T<br />T<br />E<br />R<br />E ||mét-al sù! ||riponilo in alto! ||mét-al śò! ||<
|- style="font-size: 60%;"
| mét sù i macaròṅ! ||prepara i maccheroni! ||mét-al śò! ||lascialo andare! ||a mét avànti la famìja ||do priorità alla famiglia || || ||mét dèntar al rusét in dla bórsa! ||riponi il rossetto nella borsetta! ||mét fóra la frécia! ||aziona la freccia! ||mét via la tégia! ||riponi la pentola! ||a 'l ò mis sóta fin da subìt a far di caplét ||l'ho sfruttato immediatamente per fagli fare dei cappelletti || ||
Line 1 224 ⟶ 1 220:
| mét sù i Kiss! ||suona un cd dei Kiss! || || || || || || || || ||mét fóra la tò part! ||paga la tua parte! || || || || || ||
|- style="font-size: 60%;"
| 'l à mis sù un banc in piàsa ||<
|- style="font-size: 60%;"
| bgcolor="#E4E4E4"|P<br />A<br />R<br />À<br />R|| bgcolor="#E4E4E4"|P<br />A<br />R<br />A<br />R<br />E || || || || ||a m s è parâ davànti un pulisiòt ||<
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|P<br />U<br />R<br />T<br />À<br />R ||rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|P<br />O<br />R<br />T<br />A<br />R<br />E ||pòrta sù al cusèṅ quànd at và a lèt ||sali e porta il cuscino con te quando andrai a letto ||pòrta śò cal cutghèṅ lè in cantìna ||scendi e porta con te quel cotechino in cantina ||George W. Bush 'l à purtâ avànti al lavōr ad sò pàdar ||<
|- style="font-size: 60%;"
| || || || || || ||i aṅ purtâ indrē i martèi ch'i ìvan tòlt in prèst||hanno restituito i martelli che avevano preso in prestito || || ||pòrta fóra al rusc! ||vai a vuotare la spazzatura! ||i làdar i aṅ purtâ via incòsa ||<
|- style="font-size: 60%;"
| bgcolor="#E4E4E4"|S<br />T<br />A<br />R ||bgcolor="#E4E4E4"|S<br />T<br />A<br />R<br />E ||I panèi futuvultàic i èṅ acsè alśēr ch'i staṅ sù da par lōr ||<
|- style="font-size: 60%;"
| bgcolor="#E4E4E4"|T<br />G<br />N<br />I<br />R ||bgcolor="#E4E4E4"|T<br />E<br />N<br />E<br />R<br />E ||gl'imabriagòs i pènsan ad tgnir-as sù bvénd dal Sasulèṅ ||gli ubriachi pensano di sostenersi bevendo del Sassolino ||i dutōr i dìśan ch'a gh'è da tgnir śò la presiòṅ ||i medici dicono che bisogna abbassare la pressione || || ||tgnir a drē a Alonso 'l è difìcil ||<
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="4" bgcolor="#E4E4E4"|T<br />I<br />R<br />À<br />R ||rowspan="4" bgcolor="#E4E4E4"|T<br />I<br />R<br />A<br />R<br />E ||tira sù la fòrbśa ||<
|- style="font-size: 60%;"
| a-j-ò tirâ sù la mè cà da par mè ||ho costruito la mia casa da solo ||ch'al Genués lè 'l à tirâ śo in dal prèsi ||quel Genovese ha contrattato il prezzo al ribasso || || ||tir-at a drē anc tò surèla ||<
|- style="font-size: 60%;"
| star a 'l mar al m tira sù ||<
|- style="font-size: 60%;"
| a-j-ò tirâ sù mè fiōl insgnànd-ag a cumpurtàr-as bèṅ ||<
|- style="font-size: 60%;"
| rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|T<br />Ō<br />R || rowspan="2" bgcolor="#E4E4E4"|P<br />R<br />E<br />N<br />D<
|- style="font-size: 60%;"
| tó-'t sù e và a lèt! ||alzati e vai a letto! || || || || || || || || || || || || || || || ||
Line 1 275 ⟶ 1 271:
== Formi interugativi ==
In dal fraśi interugatìvi al sugèt a s mét sèmpar dòp a 'l vèrub. Eśémpi: Diś-al dal cavulàdi? (Dice delle fesserie?, lett. Dice egli delle cavolate?) - Fà'l a mōd? (Si comporta bene?, lett. Fa egli a modo?) - Tîṅ-at al Milan? (Tifi il Milan?, lett. Tieni tu il Milan?) - Sî'v vò ch'a vindî di stras? (Siete voi che vendete degli stracci?/E' lei che vende degli stracci? - in miranduléś a n s dà minga dal "lei" ma dal vò in ségn ad rispèt) - Gh'ò-j-a da dar-'g-i? (Devo darglieli?, lett. C'ho io da dare gli li?) - Gh i ò-j-a da dar-ag? (Devo darglieli?, forma alternativa rispetto alla precedente, lett. Ci li ho io da dare gli?). "J" 'l è un sòṅ eufònic ch'a s dróa prima ad "A" (IO/NOI) in dal fórmi interugatìvi.
== Formi imperativi ==
Line 1 281 ⟶ 1 277:
== Negasiòṅ ==
Al formi negativi i s fanan mitend N prima dal verb e la parola MINGA dopa al verb. Eśempi: A n voj minga ch'at dascor (non voglio che parli, lett. io non voglio mica che tu parli). Al post ad MINGA a s pol druar anc MIA o BRIŚA (ch'i en i sò sinonim) o di atar averb cun acesioṅ negativa/rafursativa (GNANC, MAI, GNINT,
'L imperativ negativ a s fa mitend MINGA/MIA/BRIŚA e pò al verb. Eśempi: Minga magnar! Briśa durmir! Mia far 'l aśan!
Line 1 358 ⟶ 1 354:
* [http://www.youtube.com/watch?v=uuLM3UKEiSM/ Al tira avànti a fòrsa ad cuć e śburlòṅ]
== Eśémpi ad dialét ==
=== La paràbula dal fiōl pròdig ===
{| class="wikitable" style="text-align:left; line-height:9pt; width:99%; font-size:11px;"
|- bgcolor="#EBC2AF"
|width="340"|'''Miranduléś dna vòlta (1800)
|width="350"|'''Miranduléś 'd adès (2000)
|width="375"|'''Itagliàṅ (2000)
|-
| Un zèrt óm l'aviva du fiō. Al più pìcul dis a sò padr:
| Un sèrt óm al gh'iva dū fiōi. Al più pìcul al diś a sò pàdar:
| Un certo uomo aveva due figli. Il più piccolo disse a suo padre:
|-
| «Papà, da-'m dla vòstra ròba la part ch'a m vèṅ!»
| «Papà, dà-'m dla vòstra ròba la part ch'a m vèṅ!»
| «Papà, dammi dei vostri averi la parte che mi spetta!»
|-
| e lù al divìś la sò sustànsa tra i dū fiō.
| e lò al divìd la sò sustànsa tra i dū fiōi.
| e lui divise le sue sostanze fra i due figli.
|-
| Da lì a pôc dì, al fiōl più pìcul, fat fagòt, l'andò via luntàṅ luntàṅ,
| Da lè a pôc dè, al fiōl più pìcul, fat fagòt, al và via luntàṅ luntàṅ,
| Da lì a pochi giorni, fatto fagotto, andò via lontano lontano,
|-
| e al cunsumò tut in stravìsi.
| e al taca a cunsumàr tut in stravìsi.
| e consumò tutto in stravizi.
|-
| E quand a n n'avì più 'n sòld, a s fè sintìr la fam in cal paéś,
| E quand al n gh'iva più 'n sòld, la fam la s fà sintìr in cal paéś,
| E quando non ebbe più un soldo, si fece sentire la fame in quel paese,
|-
| in cunseguénsa d'una carestìa, e acsì al puvrét prinsipiò a védar ch'a gh mancàva 'l nesesàri.
| in cunseguénsa dna carestìa, e acsè al puvrét al taca a védar ch'a gh mancàva 'l necesàri.
| a causa di una carestia, e così il poveretto inizio a vedere che gli mancava il necessario.
|-
| Al s tóls 'd lì e al s arcmandò a un zitadìṅ 'd cal sit,
| Al s tōś da 'd lè e al s arcmànda a un sitadèṅ 'd cal sit,
| Si tolse di lì e si raccomandò a un cittadino di quel posto,
|-
| e quest al mis in campàggna per guardiàṅ di pòrc.
| e qvist chè 'l al mét in campàggna cuma guardiàṅ di pòrc.
| e questi lo mise in campagna come guardiano dei maiali.
|-
| A gh vigniva vója infìna d'impìr-s la pansa 'd chili giàndi 'ch magnàvan i pòrc;
| A gh gniva vója infìna 'd impinìr-as la pansa 'd cal giàndi ch'i magnàvan i pòrc;
| Gli venne infine voglia di riempirsi la pancia di quelle ghiande che mangiavano i maiali;
|-
| ma a n gh'éra aniùṅ gh'in das.
| ma a n gh 'n éra gnanc òṅ ch'a gh'in dis.
| ma non ce n'era neanche uno che gliene desse.
|-
| Vist donca la matèria ch'i aveva fat, al dis:
| Vist dònca la matèria ch'i ìvan fat, al diś:
| Visto quindi l'andazzo in corso, disse:
|-
| «Quant sarvitōr in cà 'd mè padr i aṅ dal paṅ in abundànsa, e mì a mōr chì 'd fam!»
| «Quant sarvidōr in cà 'd mè pàdar i àṅ dal paṅ in abundànsa, e mè a mōr chè 'd fam!»
| «Quanti servitori in casa di mio padre hanno pane in abbondanza, e io qui muoio di fame!»
|-
| A 'm turò sù, e a turnarò da mè padr e a gh dirò:
| A m turò sù, e a turnarò da mè pàdar e a gh dirò:
| Mi leverò, e tornerò da mio padre e gli dirò:
|-
| «Papà, a-j-ò mancâ e vèrs al zēl e vèrs 'd vù!
| «Papà, a-j-ò mancâ e vèrs al cēl e vèrs ad vò!
| «Papà, ho mancato sia verso il cielo sia verso di voi
|-
| A n am mèriti più d'èsar ciamâ par vòstar fiōl:
| A n m mèrit piò 'd èsar ciamâ par vòstar fiōl:
| Non merito più di essere considerato vostro figlio:
|-
| tgnî-m invéz cum uṅ di vòstar sarvitōr».
| tgnî-'m invéci cum òṅ di vòstar sarvidōr».
| tenetemi invece come uno dei vostri servitori».
|-
| E, alvànd-as sù, 'l andò drit fiṅ da sò padr.
| E, alvànd-as sù, al và drit fiṅ da sò pàdar.
| E, alzandosi, andò dritto fin da suo padre.
|-
| E quand al gh'éra anc luntàṅ un pôc, al padr el vist,
| E quànd al gh'éra anc luntàṅ un pôc, al pàdar 'l al véd,
| E, quando gli era ancora un poco lontano, il padre lo vide
|-
| al s mós a cumpasiòṅ, al gh córs incòntra
| e mòs a cumpasiòṅ, al gh cór incòntra
| ne ebbe compassione, gli corse incontro
|-
| e al gh butò i brss a 'l còl, e al la basò.
| e al gh buta i bras a 'l còl, e 'l al baśa.
| e gli mise le braccia al collo, e lo baciò.
|-
| E sò fiōl al gh diss:
| E sò fiōl al gh diś:
| E suo figlio gli disse:
|-
| «Papà, aj-ò mancâ e vèrs al zēl e vèrs 'd vù!
| «Papà, a-j-ò mancâ e vèrs al cēl e vèrs ad vò!
| «Papà, ho mancato sia verso il cielo sia verso di voi
|-
| A n am mèriti più d'èsar ciamâ par vòstar fiōl».
| A n m mèrit piò 'd èsar ciamâ par vòstar fiōl».
| Non merito più di essere considerato vostro figlio».
|-
| E sò padr cmandò ai sarvitōr:
| E sò pàdar al cmanda a i sarvidōr:
| E suo padre ordinò ai servitori:
|-
| «Prèst, tirâ fóra la più bèla vèsta, e giustâ-gh-la adòs,
| «Prèst, tirâ fóra la più bèla vèsta, e giustâ-gh-la adòs,
| «Presto, portate qui il più bel vestito, e fateglielo indossare,
|-
| mtî-gh 'l anèl in dî e il scarpi ai pē;
| mtî-gh 'l anèl in di dî e al scarpi a i pē;
| mettetegli l'anello alle dita e le scarpe ai piedi;
|-
| E andâ a tōr da la stala 'l vdèl più gras, e masâ-l,
| E andâ a tōr da la stala 'l vdèl più gras, e masâ-'l,
| E andate a prelevare dalla stalla il vitello più grasso, e ammazzatelo,
|-
| e ch'a s magna e ch'a s staga alégar!
| e ch'a s magna e ch'a sa staga alégar!
| e che si mangi e che si stia allegri!
|-
| Parchè 'st mè fiōl 'l éra mort e l'è turnâ al mónd;
| Parchè cal mè fiōl chè 'l éra mòrt e 'l è turnâ a 'l mónd;
| Perché questo mio figlio era morto ed è tornato in vita;
|-
| al s'éra pèrs, e al s'è truvâ».
| al s éra pèrs, e al s è truvâ».
| si era perso, e si è ritrovato».
|-
| E i prinsipiòṅ al diśnàr e gli alegrési.
| E i tacàran al diśnàr e gl'alegrési.
| E iniziarono a banchettare e a far festa.
|-
| El fiōl più grand 'l éra in campàggna, e int al dar vòlta,
| Al fiōl più grand 'l éra in campàggna, e in dal dar vòlta,
| Il figlio più grande era in campagna, e nel tornare,
|-
| quànd al fu avśìṅ a cà, al sintì a cantàr e a sunàr.
| quànd 'l éra davśèṅ a cà, al sènt a cantàr e a sunàr.
| quando si fu avvicinato a casa, sentì cantare e suonare.
|-
| Al ciamò uṅ di sarvitōr e al dmandò cuś 'l éra mò 'sta còsa.
| Al ciàma òṅ di sarvidōr e al dmanda cuś 'l éra mò cal lavōr lè.
| Chiamò uno dei servitori e chiese cosa stesse succedendo.
|-
| E quést al gh arspōś:
| E lì lò al gh rispónd:
| E questi gli rispose:
|-
| «'L è turnâ vòstar fradèl, e vòstar padr 'l à fat masàr uṅ vdèl gras
| «'L è turnâ vòstar fradèl, e vòstar pàdar 'l à fat masàr un vdèl gras
| «È tornato vostro fratello, e vostro padre ha fatto uccidere un vitello grasso
|-
| par la cunsulasiòṅ d'avér-al vist saṅ e salv».
| par la cunsulasiòṅ 'd avér-al vist saṅ e salv».
| par il sollievo di averlo visto sano e salvo».
|-
| Ma a 'l fradèl grand agh vens la stisa, e a n avliva briśa intràr in cà.
| Ma a 'l fradèl grand a gh vèṅ la stisa, e a n vōl briśa andàr dènt'r in cà.
| Ma il fratello grande fu preso dalla stizza, e non voleva entrare in casa.
|-
| Al padr dònca vens fóra lù, e al la prinsipiò a pregàr.
| Al pàdar dònca al vèṅ fóra lò, e al taca a pargàr.
| Il padre uscì quindi lui, e iniziò a pregare.
|-
| Ma quél tgniva dit:
| Ma chi lò al tgniva dit:
| Ma questi rimarcò:
|-
| «'L è tant an ch'a v serv, e a n v ò mai diśubidî;
| «'L è da tant an ch'a v sarvìs, e a n v ò mai diśubidî;
| «Sono tanti anni che vi servo, e non vi ho mai disubbidito;
|-
| ma vù a n m avî mai dâ gnanc un cavrét
| ma vò a n m iv mai dâ gnanc un cavrét
| ma voi non mi avete mai dato neanche un capretto
|-
| da psér-'m-al gudér in cumpagnìa di mè amìg.
| da psér-'m-al gudér in cumpagnìa di mè amìg.
| da potermi godere in compagnia dei miei amici.
|-
| Però dòp ch'è turnâ 'st àltar vòstar fiōl,
| Però dòp ch'l è turnâ 'st àtar vòstar fiōl,
| Però dopo che è tornato quest'altro vostro figlio,
|-
| ch'l à consumâ tut al sò cun dil dóni 'd catìva vita,
| ch'l à cunsumâ tut al suo cun dal dóni 'd catìva vita,
| che ha sperperato tutti i suoi averi con delle donne di malaffare,
|-
| a i avî massâ par lù al vdèl più gras».
| a iv masâ par lò al vdèl più gras».
| avete ammazzato per lui il vitello più grasso».
|-
| Sò padr gh diss:
| Sò pàdar al gh diś:
| Suo padre gli disse:
|-
| «Vù, al mè fiōl, a sî sèmpar con mì, e tut quél ch'a-j-ò 'l è vòstar.
| «Vò, al mè fiōl, a sî sèmpar mèg, e tut quél ch'a-j-ò 'l è vòstar.
| «Voi, figlio mio, siete sempre con me, e tutto quello che possiedo è vostro.
|-
| Ma 'l era giùst 'd gudér e far digli alegrési,
| Ma 'l éra giùst 'd gudér e far di alegrési,
| Ma era giusto festeggiare e rallegrarsi,
|-
| parchè vòstar fradèl 'l era mòrt e 'l è arsuscitâ;
| parchè vòstar fradèl 'l éra mòrt e 'l è turnâ a vìvar;
| perché vostro fratello era morto ed è resuscitato;
|-
| al s éra pèrs, e al s è turnâ a truvàr».
| al s éra pèrs, e al s è catâ ad nóṿ».
| si era perso, e si è ritrovato».
|}
[http://books.google.it/books?id=oVoNAAAAQAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Bernardino Biondelli, ''Saggio sui dialetti gallo-italici'', 1853, pag. 238]
=== Na nuvéla ===
==== Dialét dla [[La Cuncòrdia|Cuncòrdia]] ====
A digh donca che in di temp dal prim re 'd Cipri, dop al cunquist fat dla Tera Santa da Gofredo 'd Buglion, a sucedé che una sgnora 'd Guascogna l'andé in pelegrinagg al Sepolcr, da dova turnand indree, arivada in Cipri, da suquant birbon la fu vilanament ultragiada. 'D quest chì lee, sensa nissuna cunsulasion dasprandos, la pensé d'andar a ricorar dal re; ma 'gh fu dit da sertun che la pardrev la fadiga par gnent, parchè l'era acsì da poch che non sol al na vendicava brisa i insult fat ai altr, ma che al tolerava vigliacament anch quei ch'i 'gh favan a lù; intant che chiunque gh'aveva un dispiaser al la sfugava col faragh un qualch insult o [[vergògna|vergogna]] a lù. Avend sentii quest la dona, desprada dla vendeta, par cunsularas un poch dla sò noia, la propos da vler dar 'na stucada a la miseria del re; e andada pianzend davanti a lù, la diss: "Al mè sgnor, an vegn minga a la tò presensa par vendeta che m'aspeta dla ingiuria ch'am è staa fat ma, in sudisfasion 'd quela, at pregh ch'at m'insegn cuma 't sofr queli che mì a sent ch'i 't fan, afinché imparand da tì a possa con pasiensa supurtar la mia; la qual, Dio al sa lù, se al psess far, vluntera at la darev, zà che tì at see un sì bon purtador".<br />
Al re, fin alora ch'l'era staa acsì tard e pigr, cumè s'al s'fuss dasdaa dal son, prinsipiand da l'ingiuria fata a 'sta dona, che asprament al vendiché, al dvinté un persecutor grandissim 'd tut quei che contra l'unor dla curona i cumitess qualcosa d'alora in avanti.<br />
[http://www.archive.org/stream/iparlariitalian00unkngoog#page/n310/mode/2up Giovanni Papanti, ''I parlari italiani in Certaldo'', 1875, pagg. 290-291]
==== Dialét ad [[Finèl|Finàl]] ====
A dgiva donca ch'ai gioran dal prim re 'd Cipr, dop la cunquista dla Tera Santa da Gufred 'd Buglion, a sussdì ch'na gran sgnora 'd Guascogna, ch'l'era in pelagrinagg, l'andò al Sepolcar 'd Nostar Sgnor, e quand la turnò indree, 'gnuda ch'la fu un'altra volta in Cipr, la fu ufesa ind l'unor da di birichin e da di birbon d'om. E l'era fora 'd liee da la rabia e da la disparasion; dasprada e an savend più ach capel metras, la pinsò ben d'andar a udiensa dal re par diragh pian e fort al sò sentiment e tut quel ch'agh era sussess dree la strada; ma la zent i 'gh diss ch'l'arev butaa viè 'l fiaa e la fadiga, parchè 'l re an fieva giustisia par chil matieri lì, parchè an la fieva gnanch par lù, quand la zent da 'st mond, par sfugaras dil gnol ch'i aviva par la testa i 'gh fieva di afront. 'Sta povra dona, quand la sintì acsì, dasprada e fora 'd liee da la vargogna e da la voja 'd vendicaras, par cunsularas dla sò disgrasia la pinsò d'andar a far arabir un puctin anch al re; e, pianzend cmè un putlet e zigand a la crusiata, la s'agh piantò davanti e la 'gh dsì: "Sacra Curona, re, mì an vien brisa chì da lù parchè a spera rason dla birbunada ch'i m'ha fat, ma a vien solament parchè ch'am faga grasia d'insgnaram (s'l'è vera quel ch'i dis) com lù al fa a supurtar in santa pas i afront e gli ufes che chil canaji i 'gh fan, parchè acsì a prev supurtar mej anch il miè, ch'agh garantiss ch'agh rinunsiarev tant e pò tant vluntiera a lù".<br />
Al re, ch'in tut al temp da 'sta gran ciacarada, e stuf da 'sta mandga 'd ciacarad, com s'al sdassdass in cal mument, al saltò su tut int un colp e al diè subit ordan ch'as vendicass 'sta povra sgnora 'd tut igli ufes ch'i gh'ivan fat, e da cl'ora e quela 'l dvintò al più gran persecutor ad tut quei ch'i 'gh fievan di insult, e al gmitì al servel a partì che an agh vins più voja 'd far i bei umor.<br />
[http://www.archive.org/stream/iparlariitalian00unkngoog#page/n312/mode/2up ibidem, pagg. 292-293]
==== Dialét dla Miràndla ====
A digh donca che ai temp dal prim re 'd Zepri, da cla via che Gufred Buglion l'abé fat la conquista ed Tera Santa, as dia 'l cas ch'una sgnora ed Cuscogna l'andò in pelegrinazz al Sepulcher, e dand ed volta, quand la fo arivada a Zepri, agh fu di bardasson ch'i 'gh fen quel ch'a ne 'v digh. In causa 'd 'sta bruta asion, cla sgnora, avenden poca vuja, agh vins in ament d'andar dal re par denunsiargh al cas, ma agh fu ch'i 'gh diss: "Sgnurina, l'è temp e fiaa strussiaa, parchè cal re l'è un om acsì indolent e bon da niant che in cambi ed far giustisia ai magon di ater, una gran part ed quili ch'i fan a lù al s'li bev cmud un sumari; in 'sta moda, tut quii ch'han dla rogna da gratars i 's la gratan incontr'a lù fasandghen ed tot el fata". Abend santii la sgnora cmud andava la fassenda e 'n abend piò speransa 'd vendicars, per cunsolars in qualch manera 'd cla passion, la 's mess ed tor in zogh cal re di mè cucù e, smergland, essend andada al sò cuspet: "Sgnor" la diss "an son zà chè pr'asptar rason dla rifa ch'i m'han fat. Ojabò! Mi an voj sna che a m'insegnadi cmud a fa a sufrir tut chii brut mustass ch'i 'v fan. As prev dar che, cun la vostra scola, anca mì a psiss cumpurtar el mè desgrassi. Vò al savii, al bon Gesò Lazareno, s'agh li dunaree vluntera, s'a se psess, daspoch ch'al gh'ha csè boni spali".<br />
Al re, ch'infin alora l'era staa un imbambii, un vis 'd ricota, a pars ch'al s'desdass da un'insonia, e prinsipiand da la figura patida da cla sgnora, la qual l'abè tut el sudisfasion pussebli e impussebli, al s'mitè propri a grinta dura con tut i bech e via che, da cal giorn andand inans, i 's fossan azzardaa 'd far del bricunadi incontr'a l'unor dla sò curona.<br />
[http://www.archive.org/stream/iparlariitalian00unkngoog#page/n316/mode/2up ibidem, pag. 296-297]
|