Sècia: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
m Robó - quistiòun d'ortografèia in arzân
mNessun oggetto della modifica
Riga 1:
{{CASSETTO|ARZ|Sècia}}
[[Image:Reggio_emilia_statua_ponte_crostolo.jpg|thumb|right|300px|Stâtva dal Sècia a Rèz<ref>L'é insém a 'n' êla dal pûnt dal [[Cróstel]], la deṣvîn da la Règia ed [[Rivêlta (Rèz)|Rivêlta]] in dōvedóve la gh'êra bèlo int al 1754. Insèm a còli dal Cróstel e dal Panêr la fêva pêrta dal gróp de stâtvi d' urnamèint dal pêrch ed la Véla. Soquânt avtōr la dân fâta da Giovan Battista Bolognini.</ref>]]
Al '''Sècia''' l'è un fióm impurtânt ed l’Êlta Itâlia ch’al cór per la grân pêrta in[[ Emélia-Rumâgna]] e, ind al pès finêl, in [[Lunbardî|Lumbardìa]]. <br>
L'é per lunghèsa (172 km), bacîn e purtêda mèdia (42 mc/sec), al principêl fiôm, a dréta, ch’al và a dêr ind al [[Po]] dôp al [[Tanêr]].<br>
Al só bacîn (lêregh 2.292 km²) l'è ‘na curiositê perché l'è cumpâgn, cme destèisa, a cól dal [[Panêr]].
 
== Al côrscōrs dal fiôm ==
Al nâs dal' Êlp ed Succiso inséma a l’ Apenèin tôsch-emiliân in [[pruvîncia ed Rèz]] Emélia, mìa luntân dal pâs dal Sréj; al và vêrs mezanôt e, a partîr da la zûnta dal j acqui di turèint Dôl e Dragòun (c’alch’al sucêd atâch a Srédel), al cumîncia a sgnêr i cunfîn tr’al pruvînci ed [[Rèz]] e [[Mòdna]]. <br>
Al rîva pó ind la [[Pianûra Padâna]] atâch a [[Sasól|Sasōl]] [[pruvèinsa ed Mòdna|pruvîncia ed Mòdna]], al mêt insém a l’ j acquiâchev dal [[TresnêrTreṣnêr]] atâch a [[Rubēra]], e al pâsa d’aréint a la zôna ôvest 'dla sitê ed Mòdna.<br>
D’ed ché al ralèinta e al cór a besabōga lòungh un lèt quacê d’êrsen, al bâgna al comûncmûn ed [[Cuncôrdia]] e dôp al fà al só ingrés, ind la pêrt finêla dal só côrs, in LumbardéiaLumbardìa.<br>
Ché al bâgna Quistèl e al và pó a dêr ind al Po apèina ûn pô a mezdé ed Mântva a Mirasôl ed Sân Bendèt Po, atâch al pôst in dō al Mîncio al và a finîr int al Po.
 
== La purtêda dal j acqui ==
Cme tót i côrs d'âcvuaâcva dal nôstri muntâgni al Sècia al pâsa dal grând sót d’ istê a grôsi pîni in premavèira e mâsma in avtûn.<br>
In cunfrûnt a ch’j éter fiôm dal nôstri muntâgni che vân a dêr in dal Po as fà nutêr pr ‘al purtêdi bundânti in premavèira (qualitê cumpâgn al Panêr) grâsia a l’ j impurtânti anvêdi che vînen zò, per grân pêrt ed l 'ân, ind la zôna in al nâs.<br>
Al vôda, in dōvedóve a gh’é al sbòch ,42 mc/sec ed purtêda, la pió êlta (tgnû fôra al Tanêr) tra i fióm ed dréta che vân a dêr ind al Po.<br>
Al sô pîni avtunêli, in mâsma prepotèinti e lidgôsi (che, in chês fôra dal nurmêl, pōlen rivêr ânca a grandèsi d’ed sôversōver a i 2.000 mc/sec.), vînen in pêrta controlêdi ind al pcòun préma ed Mòdna da ûnun complichê sistèma ed câsi de slerêgh.
 
== I turèint che vân a dêr ind al Sècia ==
Riga 24:
* Al Dragòun
* La Rusèina
* Al Tresnêr[[Treṣnêr]]
* La Fôsa
 
== Curiositê ==
Al côrscōrs a mezanōt ed la [[Via Emélia]] l’à patî dimóndi cambiaméintcambiamèint: as péinsapèinsa che in epócaepòca rumâna al pasés pió a sira d’incô fîn a Cavés, al cambiêva diresiòun a la brósca a matéina e l’andêva a fînir ind al Po a Bundèin. Cun i lavôr purtê avanti dal 1288 al 1360 l’è stê ublighê ind al lèt dal dè d’incô, atravêrs un pât fr’al sitê ed [[Pèrma]], Rèz, Mòdna, [[Mântva]] e [[Frara|Frêra]] l’é stê dê, in virtó ed còsta lêansa, al nòm al paèiṣ ed Cuncôrdia insémainsém al Sècia ch’a’s câta gióst insémainsém al Sècia.<br>
 
Al nóm latèin lê ''Sicla'', e l'é curiôs nutêr che l'è maschîl pr’ i arsân (al Sècia) e feminîl pr’ i mudnèiṣ (la Sècia).
== Materiêl pr'andêregh in fònda ==
{{BIBLIOGRAFIA|NOTE=2}}