Apenèin arzân: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
m Robó - quistiòun d'ortografèia in arzân
m Robó - quistiòun d'ortografèia in arzân
Riga 41:
I pôst dōve a ‘s é fermê dla gînta ind l’atichitê ind i apenèin în stê studiê a partîr dal XIX sècol, in particolêr grâsia a i stódi ed l' abê [[Gaetano Chierici]], un fondadōr in Itâlia di stódi inséma a la véta ind la stòria antîga.
 
I prém spostamèinti e i prém pôst dōve a ‘s é fermê dla gînta a ‘s pôlenpōlen arfêr ind al tèimp dal ṣvêṣ ed la [[Pianûra padâna]], e a ‘s câten in môd principêl inséma a i muntarôt dal bâs apenèin. I sègn catê a ‘s pôlepōle arpurtêr a l’etê ed la prêda a còla dal brònz a còla da fér. Dôp a’s gh’à nutèsi ed j-[[Umbri]], [[Pelasgi]] e a la fîn ed j-[[Etrósch]], che a ‘s in fermê per cîrca sînch sècol, per èser pó mandê via da i [[Galli]] ind la pianûra e dai [[Liguri]] ind l’Apenèin, fîn ché ânch sti ûltem în stê batû dai [[Rumân]] cun [[Marco Emilio Lepido]].
 
A i tèimp di rumân é stê fât l’ acampamèint ed Luceria, a i pē ed la culèina atâch al fióm Èinsa.
Riga 85:
La pôrta principêla, sèimper erchivoltêda, l'é, despès, sèina l'ândit. Ind al cēṣi pió antîghi agh mânca la ṣvaṣadûra e l'archivôlt l'é urnê ed un basrilēv nurmêl: e al spalèti în lèsi e int al frutòun a gh'é nisûna scultûra. In êtri pió lavurêdi bèin a gh'é al purtêl ch' l' é ṣvaṣê cun dal clonèti capitê sculpî o al fruntòun cun basrilēv legôrich.
La secònda pôrta, sèimper inséma la parèida ed mezdé, erchitravêda o erchivultêda, l'é despès urnêda cun di fiurâm e figûri cme sègn a basrilēv, curnîṣ, clōni e capitê.
Al rusòun inséma ala facêda l'é ridòt al dimensiòun 'd un fnestrèin e la pôlpōl èser rotònd o a êla cme un comûn cuntōren. J-erchèt ed curonamèin, in un sōl pèz, tgnû só da mensulèin, gîren sóta al tèg tót atōren a la costrusiòun impustândes inséma di bògn vertichêl che vân zò inséma a la sôca: inséma a j-erchèt despès a gh'é 'na sfîlsa ed prêdi squadrêdi a sèiga o a dèint. Al fnèstri în a archêra ṣvaṣêdi in môd sèimpi o dòpi o a dû ôc con erchivôlt sculpî; la tòr, quând la gh'é, l'é a sesiòun quadrêda stachêda da la cēṣa in posisiòun variâbila o dal vôlti l'é mésa inséma al mûr, ed dréta ed la facêda, tirê pió só.
AI materiêl druvê in sté cēṣi l'é trât sèimper da chêvi lochêli, l'é al sâs ed côch squadrê (''lapis quadratus'') e ind al costrusiòun fat fêr da Matélda al sâs ed côch ed Canòsa; la prêda squadrêda l'é sèimper tajê cun al fâci in paralêl e cun pôca calsèina.
 
Riga 91:
 
Al castèl al mócia 'na grânda impurtânsa; despès difèiṣ da pió fîli ed mûri merlêdi (ed sôlit trèi) rinfursê cun dal tòri e rivalèin. Al pôrti e al pôrti cèchi dal drê dal castèl ("postierle") a mèten in comunicasiòun i prém mûr cun còl più intêren pió êlt, dōve gh'é la cà dal sgnôr, cun d' j'-ambiĵnt stréch e pôch inluminê da archêri che a ‘s arvésen ind i mûr ed gând e-spesōr.
Ind al mûri intêrni a ‘s scâta al curtîl e, in un agôl, a ‘s pôlpōl catêr la tòra grânda, ûltma difèiṣa dal castèl (cme al [[Castèl dal Carpinêti]], Canòsa, Dinasân); a vôlti a dà int al curtîl ânca 'na cēṣa cèca per l'ûṣ dal castelân (Carpnèida).
Per rivêr al curtîl intêren a ‘s và só per un sintêr che al pôlenpōlen fêr ânca bal bèsti, al quacê da i pusèbil côlp di nemîgh; arivê int al curtîl a gh'é j-êlbi pr' i cavâj in prêda, piantê in tèra ([[Castèl ed Canòsa]]).
 
Dimòndi tòri cèchi (guardiôli) pr’ al sentinèli în stremnêdi inséma al mûri. Ind i pē dal tòri principêli a gh’êren al perṣòun stréchi e scûri. (Canòsa, Carpnèida). Al materiêl druvê per còsti costrusiòun l’é la prêda da tàj; i mûr a gh’àn un grôs spesōr, în tót pîn, cun lêregh [[berbacân]] e piantê in môd rubóst ind lòa rôcia.