Vâl Padûṣa: differenze tra le versioni

La '''Vâl PadûşaPadûṣa''' (Valle Padusa in [[italiân]]) l’êra ‘na lêrga zôna pantanōşapantanōṣa ch’ la se şlarghêvaṣlarghêva a mezanôt e a mezdé dal [[Po]] (''Padus'' in latèin).

La padòl '''PadûşaPadûṣa''' la tuchêva, a mezdé, al teritôri ed [[Ravèna]] – [[Cêrvia]] e, a mezanôt, la rivêva fîn a [[Venèsia]]. La [[lagûna ed Venèsia]] e al [[vâli ed Cumâchi]] în còl ch’ a gh’ armâgn incô ed la PadûşaPadûṣa

Al Po l’êra al principêl purtadōr d’âchev; l’istès Po l’andêva dèinter int al mêr atravêrs la PadûşaPadûṣa e, cun lò, chiêter fiòm che dêven int la padòla.

Per eşèimpieṣèimpi, i fiòm che gnîve zò da l’ Apenèin rumagnôl, che an ‘gh la cavêven mìa andêr a dêr int al Po, perché al piân ed la campâgna l’êra pió bâs, a finîven int la PadûşaPadûṣa sèinsa arivêr int al mêr Adriâtich. Mò cun a lôr cuntènov purtêr âcva frèsca la mantgnîven vîva. A finîven in sté spropoşitêdaspropoṣitêda còunca d’âcva, al [[Sâvi]], al [[Ròunch]], al [[Muntòun]] e al [[Lamòun]] (fôto 1 e 2)

In mèz a la padòl a gh’êren dimòndi ìşoliìṣoli, che în stêdi pôst ed cumunitê umâni fîn da préma ed la Stòria. I prém abitânt de sté lêrga zôna a magnêven raîşraîṣ, verdûra, frûta salvâdga, lât, pès e selvagîna.

A câşvacâṣva ed la cunfurmasiòun dal trèin, caraterişêcarateriṣê da lêrghi distèişidistèiṣi d’âcva, a stêven in dimòndi céch cèinter işolêiṣolê, ciaschidûn ed quisché a fêven ‘na véta pió o mēno indipendèint da chiêter (fôto 3). Al lôr capâni êren fâti cun i materiêl che la natûra la zibîva: lègn, câni, êrbi sèchi, pantân.

Cun al pasêr di sècol e al ritîr, pôch a la vôlta, dal j âchev, la pêrt cispadâna ed la PadûşaPadûṣa l’é dvintêda ‘na furèsta, ''selva litana'', o ed còsta, ch’ la se şlarghêvaṣlarghêva dal Po Primêr o dal [[Raggn|Rèn]] fîn a la [[via Emélia]], per bèin 50 méj.

Tra i cèinter principêl ch’es catêven inséma a ìsoli ind la padòl bisògna numinêr: [[Cmâc’|Cumâchi]], [[Frera|Frêra]], [[Ravèna]], [[Ruvîgh]], [[Âdria]], [[Arzénta|Argînta]], [[Spîna]], [[PumpôşaPumpôṣa]], [[Mulinèla]] e [[Port Mazor|Portmagiôr]]. In pió a gh’êren al ìşoliìṣoli dóve a’s catêven al [[Delési estèinsi]].

Cme dîşdîṣ la scréta inséma a la chêrta ed la fôto 2: ''Laguna antica del Po nominata PADUSA, quale, secondo l'itinerario d'Antonino inferito da Gasparo Sardi, estendevasi da [[Nonantola]] sino à Ravenna in longheza di [[miglia]] 60 e secondo il [[Prisciano]] in larghezza di no e più Miglia.''

Incô l’ambiĵnt naturêl ed l’antîga PadûşaPadûṣa l’armâgn in véta a [[Cmâc’|Cumâchi]] e int al risêrvi naturêli protèti, cme l’òasi ed [[Vâl Sânta]] ed Campôt ([[Arzénta|Argînta]]) e l’òasi ed [[Pûnti Alberèit]] (mésa tra i lîd ed Ravèna ed [[Marèina Rumèa]] e ‘d [[Casêl Borsèti]], òna dal j ûltmi forèsti ed pianûra d’Eurôpa e la pió grânda ed l’Itâlia.

==VōşVōṣ corelêdi==