Prēda ed Bişmântva: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
New page: {{Template:Variant|ARZ}} thumb|right|200px|La Prêda ed Bismântva Ind l' [[Apenèin arzân.]] [[Image:pietra di bismantova castelnovo monti.jpg|right|thumb...
 
m Robó - quistiòun d'ortografèia in arzân
Riga 2:
[[Image:Pietra bismantova.jpg|thumb|right|200px|La Prêda ed Bismântva
Ind l' [[Apenèin arzân]].]]
[[Image:pietra di bismantova castelnovo monti.jpg|right|thumb|200px| La Prêda vésta da la localitê CrôşCrôṣ ed [[Castelnōv di Mûnt]]]]
[[Image:pietra salame reggio emilia.jpg|right|thumb|200px| La Prêda vésta da Mûnt Ròs, [[Carpnèida]]]]
 
La ''' Prêda ed Bismântva''' ( Pietra di Bismantova in [[italiân]]) l’é ‘na carateréstica furmasiòun ‘’geolôgica’’ ed l' [[Apenèin arzân]], ind al cmûn ed [[Castelnōv di Mûnt]], paèişpaèiṣ che al vîn só al sô fêldi e in [[pruvîncia ed Rèz]], a 45 km dal [[Rèz|Cèinter principêl]]. A’s presèinta cme ‘na strèta e êlta spianêda cun al parèidi a strapiòmb dal tóti al pêrt, ch’ al 's vèd isolê tr’ al muntâgni ed j apenèin.
 
==Geologéia==
La Prêda l’é costituîda da ‘na rôcia ed prêda da depôsit ed séngia sōvra un livèl ed mêrni, al tót al s’è uriginê cme fònd marèin int al peréiod ‘’miocènich’’. A gh’în dèinter di gós ed cunchéli i e rèst insasî carateréstich ed ‘n’ambiĵnt ‘d un paèis africân.
 
La sfisurasiòun e la rutûra a pès e pcòun gnûdi dôp dal livèl ed la prêda, seguîda da la ruşghêdaruṣghêda, l’à lassê intâta la pursiòun ed lâstra ch’ l' a’s vèd incô, lòunga 1 km, lêrga 240 mêter e êlta 300 mêter rispèt a la pianûra aşvèinaṣvèin. La séma ‘d la Prêda la rîva a 1047 mêter inséma al livèl dal mêr.
 
==Al piânti, al j êrbi e al bèsti ed la zôna==
La séma spiâna ed la rôcia l’é in grând pêrta a prê e parsielmèint buschîva. În presèint albarèin cme la [[linsōla]], al [[zèiver]], al [[bôch biânch]], la [[znèstra]], la [[brógna]] e la [[rōsa]] salvâdegh. Êlber da séma per la magiōr pêrta în la [[rurèla]], al [[sèr]], l' [[âser]], al [[carpanèin]] e al [[téli]]. Inséma al spurgînsi ed la rôcia a s’ în adatêdi gèner adâti a j ambiĵnt sèch cme al [[tém]].
 
L'êlta spianêda e la zôna d’atōrna în pîn ed bèsti salvâdegh cme al [[cinghiêl]], [[vōlpi]], [[tâs]], [[caveirōl]], [[lêvri]], [[rés]] e [[uşêuṣê zanfadōr]].
 
==Stòria==
 
Catêdi ed lavōr fât a mân in prêda e pcòun cerâmich catê inséma a la rôcia testimônien la presènsa umâna in tèmp antîgh.<br />
In època bizantèina inséma al rîvi ed la prêda gh’é stê tirê só ‘na furtèsa difensîva. Inséma al ruvîni de sté costrusiòun, int al XVIII sècol gh’é stê tirê só, al gh’é incòra al dé d’incô, l’ èrem bedetèin cun atâch ‘na cēşacēṣa avêrta al póblich.<br />
Al teritôri l’é stê fèved ed la faméja ''Dallo da Bismantova'' fîn al XVI sècol , quând l’é dvintê pêrt dal pusès di j [[Este]]. Int al 1859 l’é dvintê pêrt ed l’ apèina fât cmûn ed [[Castelnōv di Mûnt]].<br />
Al prémi scalêdi, in època modêrna, a cumîncen da l'inési dal XX sècolo, quând în sgnêdi al véi e i sintêr incòra in uṣ.
 
==Per rivêregh==