Danéś: differenze tra le versioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Creata pagina con "{{Metacaixa |id=0 |color= |bt1=Miranduléś |bticona1=16px |ps1= __NOTOC__ {{dialort | dial=Miranduléś}} {{CITAZIONE2|Alle mennesker er fød..." |
Nessun oggetto della modifica |
||
Riga 17:
Al '''Danéś''' o '''Léngua danéśa''' (da lōr: ''dansk'' o ''dansk sprog'' prununsiâ [ˈdanˀsɡ] e [ˈdanˀsɡ ˈsbʁɔwˀ],
[https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Da-dansk.ogg <small>scólta'l chè</small>]) l'è na léngua germànica dal sót-grup dal [[léngui scandinàvi]] ch'la s dascór in [[Danimàrca]] (insém a la [[Lèngva di sègn danéśa|Léngua di ségn danéśa]]), in [[Gruenlàndia]] (insém a 'l [[kalaallisut]]) e in dgl'[[Ìśuli Fær Øer]] (insém a la [[léngua faruéśa]]), p'r un tutàl ad sinc migliòṅ e tri ad parsòni. L'è druànda anc in dla regiòṅ tedésca dal [[Schleswig-Holstein]] da sinquànta-mila cristiàṅ e in na quàlc manéra l'è dimóndi ligàda a la variànt [[Bokmål]] dla [[léngua nurvegéśa]].
Al sò còdas [[ISO 639-3]] 'l è “''dan''” e 'l dróa 'l létri d'l alfabēt latìn śuntànd-ag però 'l létri '''Æ æ''', '''Ø ø''' e '''Å å'''. Al gh'à quàtar dialét: [[Selànda]], [[Jutlàndia]], [[Bornholm]] e [[Fiónia]].
=== Laringaliśàsiòṅ ===
Una dal sò caraterìstichi più impurtànti 'l è 'l fenòmen dal [[stød]] (literalmènt „''cuć''“) in dua 'l cunsunànti sunóri e 'l vucàli i pōl'n èsar laringaliśàdi c'n un cōlp ad [[glòtid]], cum in dal paròli ''hun'' [hun] "lē" e ''hund'' [hunˀ] "caṅ", mor [mo:ɐ̯] "màdar" e mord [mo:ˀɐ̯] "masamènt".▼
▲Una dal sò caraterìstichi più impurtànti 'l è 'l fenòmen dal [[stød]] (literalmènt „''cuć''“) in dua 'l cunsunànti sunóri e 'l vucàli (ch' i èṅ dódas) i pōl'n èsar laringaliśàdi c'n un cōlp ad [[glòtid]], cum in dal paròli ''hun'' [hun] "lē" e ''hund'' [hunˀ] "caṅ", mor [mo:ɐ̯] "màdar" e mord [mo:ˀɐ̯] "masamènt".
=== Sustantìṿ e Artìcui ===
Al gh'à dū gèn'r ad sustantìṿ: cumùṅ (75% a 'l incìrca) e nèutar. 'L artìcul determinatìṿ ('''en''' p'r i nóm cumùṅ e '''et''' par qvéi nèutar) al và mis dóp al nóm a 'l cuntràri 'd qvél indeterminatìṿ ch'al và prima ('n óm → ''en mand'' • 'l óm → ''manden''). Però se prima dal sustantìṿ a gh'è 'n agetìṿ, a gh'è sèmpar da druàr 'l artìcul '''den''' prima di nóm cumùṅ e '''det''' prima 'd qvéi nèutar.
=== Prunóm ===
<table class="tabe">
<tr>
<th class="c0">Parsòna</th>
<th class="c0">[[Miranduléś]]</th>
<th class="c0">Sugèt</th>
<th class="c0">Ugèt</th>
<th class="c0">Pusesìṿ</th>
</tr>
<tr>
<td class="c1">1ª sing.</td>
<td class="c1">A</td>
<td class="c1">Jeg</td>
<td class="c1">Mig</td>
<td class="c1">Min/mit/mine</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">2ª sing.</td>
<td class="c1">At</td>
<td class="c1">Du</td>
<td class="c1">Dig</td>
<td class="c1">Din/dit/dine</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">3ª sing. ♂</td>
<td class="c1">Al</td>
<td class="c1">Han</td>
<td class="c1">Ham</td>
<td class="c1">Hans</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">3ª sing. ♀</td>
<td class="c1">La</td>
<td class="c1">Hun</td>
<td class="c1">Hende</td>
<td class="c1">Hendes</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">1ª pl.</td>
<td class="c1">A</td>
<td class="c1">Vi</td>
<td class="c1">Os</td>
<td class="c1">Vores</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">2ª pl.</td>
<td class="c1">A</td>
<td class="c1">I</td>
<td class="c1">Jer</td>
<td class="c1">Jeres</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">3ª pl.</td>
<td class="c1">I</td>
<td class="c1">De</td>
<td class="c1">Dem</td>
<td class="c1">Deres</td>
</tr>
</table>
=== Nùmar ===
Dascurénd ad nùmar, al ''danéś'' al dróa 'n sistéma a “baś 20”, cuma 'l [[francéś]], da 'l nùmar 50 a 'l nùmar 99.
| |||
