Parpàja: differenze tra le versioni
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
mNessun oggetto della modifica |
Nessun oggetto della modifica |
||
Riga 9:
{{dialortCass | dial=Miranduléś |cass=MUD}}
[[File:Tagpfauenaugen1.jpg|
La '''parpàja''' ('''farfalla''' in [[italiàn]]) l'è 'n insèt che, cum al faléni, al fà part ad 'l órdan di [[Lepidoteri]].▼
▲La '''parpàja''' (
La distinsioṅ fra parpàj e faléni la n gh'à minga di mutìṿ sientìfic ma la daśvèṅ da l'uś ad tut i dè. In gènar al parpàj i faṅ al sò ròbi ad dè.▼
▲La
Al sò anténi i èṅ bòni ad far-as sù a difarénsa ad qvéli dal faléni ch'i èṅ da spés a [[Pèten|pètan]] o a fórma ad fìi. Quànd i pònsan, al parpàj i sèran gl'ali a lìbar.▼
▲Al sò anténi i èṅ bòni ad far-as sù a difarénsa ad qvéli dal
== Al cicclo ad vita ==▼
[[File:Ariadne_merione_egg_sec.jpg|120px|thumb|right|Óṿ ad ''[[Ariadne merione]]'']]▼
[[File:Craesus_septentrionalis.jpg|120px|thumb|right|Rughi ch'i en drèe a magnar na foja]]▼
[[File:Jamides bochus 2 by kadavoor.jpg|thumb|left|415px|Du parpàj indiàni drē a '[[acopiamèint|cupiàr-as]]]]▼
La vita dna parpàja la s divìd in quàtar stadi prinsipài: óṿ, ruga, pupa e adùlt.
* '''Óṿ''': Subìt prima ch'n óṿ al taca a vèrar-'s, al dvènta scûr. Guardànd-'l ad fóra a s pōl védar la ruga śóvna mov'r-as ad dèntar.
▲[[File:Jamides bochus 2 by kadavoor.jpg|165px|thumb|left|
▲[[File:Craesus_septentrionalis.jpg|
* '''Ruga''': la ruga la sarnìs un gamb adàt e la fà un cusèṅ ad sēda in du la s taca cun la cóa. In séguit la dróa na [[singia|sìngia]] fata da lē cun dal materiàl cumpàgn par tacàr-as méj anc parchè la s la fà pasàr tut 'd intóran. La pèla dla ruga la s vèra lung la vita e la pupa la taca a vgnir fóra. Muvénd al sò còrp da tut al bandi, la bèstia la cùcia la pèla in fónd vèrs la cóa parchp la gh sarvìs piò. Dòp èsar-'s-an dasfàda, la pupa la gh'à finalmènt 'l aspèt dla pupa.
* '''Pupa''': Subìt prima dal sparpajamènt, al culōr dla parpàja adùlta al pōl èsar vdû in na quàlc manéra anc ad fóra. Al rivestimènt dla pupa al s vèra e la parpàja la taca a fadìga a vgnir fóra.
* '''Adùlt''': La parpàja svilupàda la gh'à na vita dal tut difarénta da qvéla dla ruga: méntar quésta chè la s cata 'l sò magnàr da 'l fój par crésar, la parpàja la pasa 'l tèmp titànd al nètar da i fiōr. Al sò ubietìṿ da lè a quànd la mōr 'l è qvéla ad far di fiōi.
In gènar la vita dla parpàja l'è dimóndi curta, la và da quàlc giōran a na stmana o dū e, sōl na quàlc vòlta, la scampa
Par dir-'n una, la "Vanesa io", o ''Oć ad Pavòṅ'' (''[[Inachis io]]''), la pasa 'l [[invèran|Invèr'n]] a punsàr prima ad far anc sinc-sènt óṿ par vòlta a 'l inìsi 'd [[primavéra]] e pò la gh la cava a scampàr par dū stagiòṅ.
Line 38 ⟶ 37:
==Culegamènt estéran==
* ([[fraréś]]) e {{fr}} [http://www.gfcarlotti.it/ferraguti/nuovo/gfC_soloTesto/gfC_traduzioni/gfC_P_10_1.htm ''Le papillon'', na puveśìa ins la parpàja]
|sel=1
| |||