Simśa di lèt
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
La Simśa di lèt o Simśa di stramàs (nóm sientìfic Cimex lectularius) 'l è 'n insèt parasìta dla famìja dal Cimicidae che par vìv'r al ciùcia via 'l sangṿ da i óm. Durànt al dè i s lógan tuti insém, anc soquànti sentinàra 'd elemènt par vòlta, in dal sfési dal cà par pò vgnir fóra 'd nòt par pùnśar la gint quànd la dòrum. I èṅ bòni ad vgnir sù p'r i lèt o anc ad far-as crudàr śò a pēś mòrt da 'l sufìt quànd i èṅ a barsàj.
La pōl traśmétar la Spirochaeta duttoni e la Spirochaeta recurrentis, di agînt patògen ch'i faṅ vgnir la févra, o anc al Tripanuśòma cruzi, un parasìta ch'al s cata in di sò pét che lē la fà méntar la magna e la t caga adòs. Gratànd-as par la spiùra 'l óm al s pōl cuntagiàr ad cal mâł lè.
I murśgòt dla Simśa di stramàs i faṅ dimóndi mâł parchè la pèla di cristiàṅ la vèṅ śbuśìda a mōd e pò in dla salìa a gh'è anc di quèi ch'i daṅ fastìdi. La simśa la gh'à 'n culōr rós-maròṅ, l'è lunga 6 mm a 'l incìrca e la gh'à na pansa dimóndi schisàda dònca l'è bòna 'd insfilsàr-as dapartùt. La tèsta la gh'à dū òć cumpòst e dū anténi ch'i gh la càv'n a sintìr al cald e l'anidrìde carbònica anc s'i èṅ luntàṅ di métar da 'l sò vitmi. I pìcui dal simśi i s ciàman ninfi e i pōlan scampàr sénsa magnàr anc par tri méś mént'r i grand par 'n an.
In gènar al fémni i s acòpian tut i dè dòp avér magnâ e in dla sò vita i èṅ bòni ad far duśènt o tarśènt óṿ in tut.
Culegamènt estéran
Àtar prugèt
Wikiquote contiene citazioni di o su Simśa di lèt
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Simśa di lèt
