Siacàl

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Al siacàl (sciacallo in itagliàṅ) 'l è 'n mamìfar dla famìja di Canidae ch'al mét insém quàtar spéci 'd bèsti imparentàdi c'n i caṅ, c'n i lóv e c'n i coyote (cgnusû anc cuma siacàl americàṅ):

Canis aureus (o siacàl durâ) ch'al viṿ in d'l Uriènt Mèdi, in dla penìśula balcànica, in Ìndia e in dal Trivènet;
Canis adustus (o siacàl striâ) ch'al viṿ in di bòsc dl'Àfrica;
Canis mesomelas (o siacàl dla gualdràppa) ch'al viṿ in Sudàfrica e in dal Còran 'd Àfrica;
Canis simensis (o siacàl dl'Etiòpia) ch'al viṿ in Etiòpia e ch'l è in a risć 'd estinsiòṅ.

A s trata dna bèstia ch'la magna incòsa, specialmènt la carna, e ch'la scampa dand la casa a gl'uśèi e a i mamìfar piculèṅ. L'è bòna 'd cùrar fòrt e par dimóndi tèmp a i 16 km/h, anc par via dal sò gambi lunghi e sutìli.

Descrisiòṅ

Lung stanta cm a 'l incìrca e c'n un mantèl śal-rusàstar, al siacàl l'è na bèstia ch'in gènar la và in gir ad nòt e ch'l ubedìs, faghénd dal vòlti di grup pìcui insém, a na còpia masć e fémna ch'la cmanda e ch'l'armàgn insém par tuta la vita. Chi lōr i sarnìs'n un teritòri par vìv'r-ag e i al batéśan cun di pét e dla pisa par far savēr a chi àtar siacài che qvàl lè 'l è 'n quèl lōr.

Dal vòlti par catàr da magnàr i rìv'n anc a 'l masi in du a s mùcia 'l rusc di óm. In di tèmp atìg, in dla siviltà egisiàna, al siacàl 'l éra 'l dio dla mòrt ciamâ Anubi. La paròla "siacàl" la daśvîṅ da 'n tèrmin turc, "Çakal", ch'a sò vòlta 'l è parènt dal persiàṅ "Shaghāl" e dal sànscrit "Śṛgālaḥ".

P'r al fat ch'i èṅ 'd bòca bòna e ch'i màgnan vluntéra anc al carógni, in dal linguàǵ cumùṅ un siacàl l'è na bruta parsòna ch'la s imprufìda dal daśgràsi 'd chi àtar par ciapàr di vantàś par lò sénsa mèrit.

Culegamènt estéran

(IT) Al siacàl in sal sit dla Treccani

Àtar prugèt

Wikiquote contiene citazioni di o su Siacàl
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Siacàl