Pôrta Sânta Crōş (Rèz)
Artécol in dialèt arzân
Pôrta Sânta Crōş (Porta Santa Croce in italiân) l'é óna dal pôrti dal mûri ed Rèz, che, cme gîr ed cuntōren, a cumbînen cun al cōrs di viêl ed la circuvalasiòun dal dé 'd incō. L'é l'ónica dal quâter pôrti pió impurtânt e dal pôrti dal sucōrs ed Rèz a èsres salvêda dal zachêdi ch' àn interesê al mûri a la fîn ed l' 800.
Stôria modifica
Pôrta Sânta Crōş l'é int la pêrta a mezanôt dal cèinter stôrich ed Rèz, a la fîn ed via Ròma, l'ēra la pôrta insém a l'antîga véia ch' la purtêva a Rezōl, pôst militêr avansê fât da j arzân vêrs al cunfîn cun al cmûn ed Mântva. La pôrta l'é stêda tirêda só int al 1119 só ōrdin dal podestê ed Rèz, al bulgnèiş Guidone Lambertino, e intitulêda a la Crōş. L'é stêda suplîda cun la costrusiòun dal bastiòun ed Sânta Crōş int al 1551 e turnêda arvîr sōl int al 1859, cun la zachêda dal bastiòun duvû a la costrusiòun ed la ferovéia Milân-Bulògna. Al restâver ch' è gnû dôp an n'é mia stê un grân bèl lavōr tânt che ed la costrusiòun uriginêla a s'é tgnû da cât sōl al dō archêdi d'ed fōra.
Pôrta Sânta Crōş incō modifica
Incō la 's preşèinta cme 'na grôsa costrusiòun in côt, cun dû êrch a tót tònd al cèinter. I dû êrch a gh'àn d'ed sōver al stèma dal Règn d' Itâlia e la scréta RESTAURATA ANNO MDCCCLIX. Dop un generêl abandòun ed la pôrta, e dal quartēr ch'a gh'ēra armēş, a la fîn dal 1990 tōt dû în stê restarvê e sistemē cun dal divêrsi idèj, cme per eşèimpi Viaromaviva ch' àn salvê la zôna e la pôrta da un trést e mîşer guâst.
Elèinch di léber modifica
- Giorgio Casamatti, Reggio Emilia com'era, MUP, Guastalla, 2010
Vôş coleghêdi modifica
Nôta: cla pâgina ché l'é stêda inviêda cun 'na tradusiòun da Porta Santa Croce (Reggio Emilia) trâta da it.wikipedia.org.
Guêrda la stôria ed la pâgina uriginêla per cgnòser l'elèinch 'd j autōr.