Pérpignan

 

Artìcol in dialètt pramsân

Pérpignan
Un pérpignan in méz'à dil vîdi.

Clasificasión siéntifica
Dominì	Eukaryota
Rèign	Plantae
Supar-división	Spermatophyta
División	Magnoliophyta
Clâsa	Magnoliopsida
Órdin	Urticales
Famija	Ulmaceae
Genór	Celtis
Sòrta	Australis
Nomenclatura binomieèla
Celtis australis L.

Al Pérpignan (Celtis australis L., 1753), conosù in italjan c'me "Bagolaro" l'é 'na pianta spontanea'd la famija di'Ulmacei. Par inténdrós, l'é parént ed l'Óolóm. L'é 'na pianta c'a s'pól catär tant in-t-l'Evropa méridiónèla, c'me in-t-l'Africa dal Nòrd e in-t-l'Asia minóra.

Déscrisjón

Frutt ed pérpignan.

Celtis australis

Al Pérpignan l'é 'na pianta c'la véna gròsa parèć, fin'à 20 o 25 mètar. Al trus al résta curt e lèrégh, con dil brochi gròsi bombén e un portamént dil bróclén'ni c'al ténda ad isór péndént.

Al lèign l'é ćèr, dur, elastich e'd lónga duräda. Il bròchi, se strapjantèdi, i n'fan miga fatiga a tachèr, par gninta. njanca in mezà a di sass (miga par gninta in italjan l'é ćiamè anca "spaccasassi").

Foij

Il foij i g'an un picól lóong e una fórma ovèla con di bórd a fil éd résghèt. J s'conosén bén par via ch'al picól l'é miga ćèntrè e la foja l'é pu gròsa da 'na pèrta che da clètra.

Frutt

Foji'd pérpignan con sócuant frutt zèròb.

I frutt, ch'j én pićén e nigór, i s'pólón anca magnèr, j én dóls mo i gh'an pòca pólpa, i s'pólén dróvär pu che ätor a fär dil marmlèdi.

Manéri par dróvèról

Al s'dróva par fär di mòobil, di manégh e al rénda bén bombén anca quanda l'é brusè.

Curiósitè

Al nòm al dériva da'na sorta'd frusta –al pérpignan– c'la s'droväva par fär móvar i bò e c'l'éra fâta con dil stròpi 'd pérpignan intarsèdi.