Diabēt
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Al diabēt (da 'l grèc διαβήτης, diabètes, derivâ da διαβαίνω, diabàino, «pasàr in mèś») 'l è 'n mâł cauśâ da dal cuncentrasiòṅ dimóndi élti dal glucòśi, un tip ad sùcar, in dal sànguv parchè al còrp al n è briśa bòṅ ad regulàr-al cun l'insulìna, 'n urmòṅ prudót in dal pàncreas, esénd ch'a gh 'n è pôc o pròpria par gninta.
La gint ch'la gh'à 'l diabēt in gènar la pisa dimóndi, la bév dimóndi e la magna dimóndi.
A gh'è dū categurìi ad diabēt: qvél melît, ch'a sò vòlta al s divìd in di soquànt grup cuma 'l òṅ (ch'al s ciàpa quànd a s nas o da putèṅ) e 'l dū (ch'al riva più in là c'n i an e ch'al mét insém al 90% di diabétig), e qvél tsévad.
Par cumbàt'r i livèi élt ad sùc'r in dal sànguv a gh'è da far dal puntùri 'd insulìna tut i dè (o quànd i valōr dla glicemìa i pàs'n un sèrt livèl) e tōr dal madśìni. S'a n s fà minga cla cura chè a s và in a risć ad murìr parchè a s và in còma[1]. Da 'l diabēt a n s guarìs briśa, a gh'è sōl da tiràr avànti sprand 'd a n dvintàr minga òrub e 'd a n patìr minga di infàrt, di ìctus o ch'i pē i marsìsan. Anc i rēn e 'l sarvèl (deménsa) i pōlan patìr di dan.
Culegamènt estéran
Nòti
- ↑ Usa, al n gh'à minga i bèsi par l'insulìna. Al mōr a vint-siē an p'r al diabēt Corriere Della Sera, 6 ad Śnar dal 2019