Còm

Artéccol in dialàtt bulgnaiṡ

Còm (in itagliàn Como; lunbèrd: Còmm; franzais: Côme) l'è una zitè itaglièna ed 83.200 abitant , chèplôgh d'la só pruvénzia. Situè drî al Lèg ed Còm, la cunfénna såura a sîra cun la Svézzra.

Stòria

Etè antîga

Un disàggn ed Còm, ed Jean-Baptiste Camille Corot

• Al prémm zänter as pänsa ch'al sia stè fundè dai Oròbi, d'la zänt lîgura o gallica.
• Vers al V sècol prémma ed Crésst, l'area l'è stè tolta insamm dai Galli Insubri, ch'i avèven fondè 'n'oppidum, ch'al vré dîr un zänter fortifichè, una ròca.
• Dal 196 a.C. la Gallia cisalpina l'è stè definitivamänt conquistè dai Rumàn.
• Dåpp che ai eren arivè i Reti, par vlair ed Cesar l'è stè tirè só Novum Comum, al zänter de dal padóll bonifichè.
• Dal 77 a.C. i andénn a stèr in 5000 cuntadén, 500 i eren di sgnûr grîg, chi avèven dè al nomm al pajais ed Lècch.
• Dal 49 a.C. la guänta un municipium.
• Dal 354 l'arîva a Còm quall ch'l à da vanzèr inperadåur Giulian l'Apostata.

Al Mediuêv

• Int'l èlt Mediuêv Còm la subéss l'invasiån dî Goti, prémma, e dî Lungubèrd, dåpp; dal 951, al vén in zà in Itâglia l'inperadåur Utån I, e strai só sustenidûr a gh'è anca Gualdon, vàsscuv ed Còm.
• Int'l'era däl cmónni, Còm l'è stè litighè strai grópp inimîgh dî Rusca (Rusconi) e dî Vitani.
• Con Azzone Visconti, Còm ai äntra definitivamänt såtta i Viscûnt.
• Quand al môr Gian Galeazzo Visconti (dal 1402), Franchino II Rusca ai tänta d'instaurèr a Còm 'na signurî persunèla. Pô la tâca un'êpoca ed devastaziån e 'd amazamént, fin al 1416, quand Còm la s cunsègna a Filippo Maria Visconti.

Etè modêrna

• In utåbber dal 1525, a Còm l'arîva don Pietro Arias, mandè dai Spagnû. Da cal mumänt lé, Còm la vänza insamm al Duchè ed Milàn, e pô dal Ràggn Lunbèrd Vènet, fén a l'unitè d'Itâglia.
• Al 27 mèrz 1859, dåpp a la batâglia ed San Fairum, Jusèf Garibèldi, al cumandant dî Cazadûr däli Èlp, al lébbra la zitè dai tugnén d'l Austria.
• Int'la secånda guèra mundièl, Còm la n'è mai stè bunbardè.

Note

	(manca)Cèinter pió impurtânt ed la LumbardéiaCheplûg dla LunbardîCapoluoghi della Lombardia (da tradurre)Capoluoghi della Lombardia (da tradurre)Capoluoghi della Lombardia (da tradurre)Capoluoghi della Lombardia (da tradurre)Capoluoghi della Lombardia (da tradurre)Capoluoghi della Lombardia (da tradurre)
BergamoBêrgamBêrgumBèrghemBergam | BresciaBrèsaBrësaBrésaBrësa | ComoCômCòmCòmCum | CremonaCremòunaCarmånnaCremòunaCarmona/Cremona | LeccoLèchLècchLèch | LodiLôdLôdLòdLod | MantovaMântvaMantvaMantvaMantua | Monza e BrianzaMòunsa e BriânsaMånza e BriänzaMòunsa e BriànsaMonsa | MilanoMilânMilànMilanMilàn | PaviaPavéiaPavîPavéaPavia | SondrioSòndriSondriSòndriSondri | VareseVarèişVaraisVarésVaréṡ |